Niegospodarne wydanie 2,7 mln zł na adaptację Centrum Wystawienniczo-Kongresowego w Opolu na Szpital Tymczasowy dla chorych na COVID-19, samowola budowlana, niezasadne wydanie 530 tys. zł za izolatorium w hotelu, do którego nie skierowano ani jednego pacjenta, ponad 7-miesięczne opóźnienie w opracowaniu wymaganej dla Szpitala instrukcji bezpieczeństwa pożarowego oraz przeprowadzanie szkoleń ppoż. przez osoby bez uprawnień – to główne ustalenia Najwyższej Izby Kontroli.
Poniżej prezentujemy treść informacji opublikowanej przez NIK:
Delegatura w Opolu zbadała, jak wojewoda opolski wywiązał się z kierowania zadaniami związanymi z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, w tym z utworzenia Szpitala Tymczasowego, przekształcania szpitali w szpitale jednoimienne zakaźne, tworzenia izolatoriów i dysponowania środkami Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Przedmiotem kontroli była też organizacja i funkcjonowanie Szpitala Tymczasowego przez Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Opolu oraz jak Szpital Wojewódzki prowadził izolatoria.
Działania Wojewody związane z utworzeniem Szpitala Tymczasowego obarczone były poważnymi nieprawidłowościami. Wojewoda nie zapewnił rzetelnej weryfikacji oferty cenowej dotyczącej adaptacji budynku Centrum Wystawienniczo-Kongresowego w Opolu do potrzeb Szpitala Tymczasowego. Biegły powołany przez NIK oszacował, że poniesiono na ten cel wydatki o prawie 2 mln 700 tys. zł wyższe od wartości rynkowej zrealizowanych robót. Dla NIK od początku kontroli oczywistym było, że utworzenie Szpitala Tymczasowego w CWK nie mogło ograniczać się wyłącznie do wstawienia do hali łóżek i aparatury medycznej. Spełnienie wymogów przewidzianych dla Szpitala Tymczasowego wymagało wykonania szeregu robót adaptacyjnych, w tym wydzielenia w obiekcie strefy czystej i strefy skażonej. Niemniej jednak poniesiony koszt 11,81 miliona złotych był zawyżony, zważywszy, że bazą do utworzenia Szpitala Tymczasowego był istniejący nowoczesny obiekt CWK oddany do użytku w 2014 r. i wyposażony we wszystkie przyłącza, systemy i instalacje, z wyjątkiem instalacji gazów medycznych.
Nie zapewniono rzetelnego nadzoru nad zakupami aparatury medycznej, przez co Szpital Tymczasowy wyposażono w urządzenie do automatycznego cięcia i pakowania blistrów leków o wartości prawie 870 tys. zł, które nie było niezbędne do jego funkcjonowania. Roboty budowlane przy adaptacji CWK na Szpital Tymczasowy przeprowadzono w warunkach samowoli budowlanej – tj. bez wymaganego pozwolenia na budowę i z naruszeniem Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, a niektóre roboty budowlane wykonano niezgodnie z wymogami technicznymi i zasadami sztuki budowlanej.
Wybór wykonawcy robót budowlanych został przeprowadzony bez stosowania przepisów Prawa zamówień publicznych, co było działaniem uprawnionym i celowym z uwagi na wymagany krótki termin utworzenia Szpitala Tymczasowego. W Urzędzie Wojewódzkim nie sporządzono żadnej dokumentacji, z której wynikałoby, dlaczego wybrano spółką Mostostal Zabrze jako wykonawcę inwestycji. Z uzyskanych przez NIK wyjaśnień wynika, że była to arbitralna decyzja Wojewody, przy czym Wojewoda wyjaśnił, że nie pamięta, kto kontaktował się z wykonawcą w sprawie realizacji inwestycji, jak i nie pamięta przez kogo został mu wskazany wykonawca jako firma, która jest w stanie zrealizować tę inwestycję.
Wynagrodzenie za wykonanie robót budowlanych określono na podstawie ceny podanej przez wykonawcę bez zapewnienia rzetelnego przeprowadzenia negocjacji bądź prób pozyskania ofert od innych potencjalnych wykonawców. Prowadząc negocjacje z wykonawcą, Wojewoda nie posiadał wiedzy o wartości rynkowej zamierzonych robót adaptacyjnych. Za ich wykonanie przyjęto ryczałtowy charakter rozliczenia bez uprzedniego sporządzenia kosztorysu inwestorskiego czy ofertowego. Rozliczenie nastąpiło na podstawie uzgodnionej i zatwierdzonej tabeli elementów rozliczeniowych z podziałem na elementy o bardzo szerokim i nieprecyzyjnie określonym zakresie, w której w sposób bardzo ogólny i niekompletny zestawiono koszt części elementów wchodzących w skład realizacji zadania. Brak jednoznaczności i precyzji, przy jednoczesnych nieścisłościach w ujęciu kosztów poszczególnych elementów wyceny powodowały, że takie zestawienie nie stanowiło odzwierciedlenia kosztów realizacji zadania.
Wojewoda, jak i członkowie zespołu uczestniczący w negocjacjach z ramienia zamawiającego, nie posiadali wiedzy ani doświadczenia co do sposobu rozliczeń z wykonawcami robót budowlanych, w kwestii wartości robót, cen rynkowych, cen materiałów budowlanych, marży, aktualnej wartości robót, itp., i zgodnie przyznali, że z tego względu nie weryfikowali merytorycznie przyjętego sposobu rozliczeń ustalonego w protokole negocjacji. Jedyną osobą biorącą udział w rozmowach z wykonawcą, która legitymowała się wiedzą specjalistyczną w budownictwie była osoba fizyczna spoza Urzędu Wojewódzkiego, która występowała w roli doradcy Wojewody. Zakres zadań tego doradcy ani ponoszonej przez niego odpowiedzialności w żaden sposób nie został jednak sprecyzowany – nie zawarto z nim umowy i nie udzielono mu upoważnienia do prowadzenia negocjacji z wykonawcą. Wyjaśnił on, że w negocjacjach uczestniczył jak doradca społeczny Wojewody, osobiście zwracał uwagę na elementy inwestycji, których cena była zbyt wysoka, ale nie negocjował bezpośrednio cen z przedstawicielem wykonawcy.
1,52 mln zł zawyżenia kosztów na 10 pozycjach rozliczenia inwestycji
Niezależnie od wyceny inwestycji przez biegłego, NIK szczegółowym badaniem objęła 10 pozycji protokołu wydania środków o łącznej wartości określonej przez wykonawcę na 3,03 mln zł netto. Ustalono, że wynagrodzenie podwykonawców za dostawę i montaż odpowiadających tym pozycjom urządzeń, instalacji lub wyposażenia wyniosła 1,79 mln zł netto, co oznacza, że wykonawca podwyższył wartość tych pozycji o 1,24 mln zł netto, czyli o 69,27%.
Próbą badawczą objęto elementy inwestycji, które zostały wykonane przez podwykonawcę w sposób kompleksowy i przekazane wykonawcy jako produkt gotowy i w pełni funkcjonalny, tj.: mobilną stację uzdatniania ścieków, promienniki ciepła, grzejniki elektryczne, elementy instalacji wodno-kanalizacyjnej, elementy instalacji wentylacyjnej, 96 sztuk parawanów, instalację gazów medycznych, wózek podnośnikowy oraz cztery regały do chłodni. Jak ustaliła NIK wykonawca – w rozliczeniu z zamawiającym – podwyższył ceny od 28,9% aż do 329,4%. Zamontowane nad łóżkami promienniki ciepła, podwykonawca nabył od producenta za 52,7 tys. zł netto i sprzedał wykonawcy za 260 tys. zł netto, natomiast wykonawca w rozliczeniu wykazał wartość tych urządzeń w kwocie 425,2 tys. zł.
Samowola budowlana i naruszenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Roboty budowlane związane z adaptacją CWK na Szpital Tymczasowy wykonano bez uzyskania wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę. Adaptacja była niezgodna z ustaleniami obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. W okresie prowadzenia robót nie obowiązywały przepisy zezwalające na odstępstwo od stosowania przepisów Prawa budowlanego i o zagospodarowaniu przestrzennym.
W ramach adaptacji CWK na Szpital Tymczasowy wybudowano wiatę stalową dla karetek pogotowia, wiatę do wyprowadzania zwłok i na odpady, wiatę na zapasowe butle z gazami medycznymi, fundament pod zbiornik z tlenem oraz lądowisko dla helikoptera LPR.
Roboty te zrealizowano jednak bez wymaganego pozwolenia na budowę. Wojewoda zgłosił organowi Administracji Architektoniczno-Budowlanej (Prezydentowi Miasta Opola) zamiar zmiany sposobu użytkowania CWK na Szpital Tymczasowy, ale zgłoszenie to było niewystarczające, gdyż nie odnosiło się do wykonania robót budowlanych. Teren CWK objęty był planem zagospodarowania przestrzennego. Uchwałą Rady Miasta Opola z września 2018 r. teren przeznaczony był na usługi z zakresu obsługi ludności lub przedsiębiorców. Dopuszczalne przeznaczenie terenu nie obejmowało usług opieki zdrowotnej, a ponadto na terenie tym zakazane było lokalizowanie obiektów tymczasowych.
