Wpływ pandemii na wybrane grupy mniejszościowe w Polsce - strona 2

• ograniczony dostęp do informacji o pandemii z racji bariery językowej czy materialnej,
• ograniczony dostęp do ochrony zdrowia, w tym profilaktyki i usług rehabilitacyjnych,
• niedostosowane do wymogów pandemii ośrodki pomocy (np. terapii, ośrodki dla uchodźców, ośrodki dla osób w kryzysie bezdomności, ośrodki dla osób uzależnionych, domy pomocy społecznej, ośrodki wychowawczo-opiekuńcze), oraz brak procedur przeciwepidemicznych i środków finansowych na realizacje wprowadzanych z czasem wymogów przeciwepidemicznych,
• ograniczone wsparcie finansowe, które otrzymują pomagające tym osobom organizacje pozarządowe,
• brak odpowiedniego wsparcia edukacji dzieci z tych grup,
• wzrost bezrobocia i ubóstwa.

Prócz przedstawicieli grup mniejszościowych wymienionych w tym tekście jest też szereg innych osób, które dotkliwie odczuły wpływ pandemii. Są to m.in. osoby problemowo używające narkotyków, pacjenci różnego typu ośrodków terapeutycznych, mieszkańcy domów pomocy społecznej i ośrodków wychowawczo-opiekuńczych, czy osoby dotknięte przemocą w rodzinie lub osoby nieheteronormatywne.

Pandemia utrudniła funkcjonowanie placówek niosących pomoc tym osobom. Im lepiej placówki te będą przygotowane do świadczenia usług w trakcie pandemii tym koszty realne, psychologiczne, a także zdrowotne dla osób z nich korzystających, ale także tych w nich pracujących, będą ograniczone. W przypadku osób nieheteronormatywnych problemem jest także konieczność przebywania w często wrogim środowisku rodzinnym i narażenie na przemoc. Dodatkowo, osoby te w trakcie pandemii stały się celami ataków politycznych i mowy nienawiści, co pogłębiało ich stres i rodziło szereg problemów natury psychologicznej.

Bardziej szczegółowe omówienie każdej z tych grup oraz zidentyfikowanych problemów wykracza poza ramy tego opracowania. Jednak uważamy, że wpływ pandemii na wspomniane społeczności utrzyma się znacznie dłużej niż samo ryzyko epidemiczne, dlatego problemy te powinny być pilnie uwzględnione przez decydentów.

Już teraz jasne jest, że:
• odpowiedzią na dodatkowe trudności wywołane przez pandemię jest wsparcie samorządów na rzecz realizacji działań wspierających grupy obywateli najbardziej dotkniętych przez pandemię
• w przeciwdziałaniu skutkom pandemii oraz wykluczeniu osób z grup mniejszościowych kluczowe jest zaangażowanie organizacji pozarządowych i wolontariuszy, stąd niezbędne jest wsparcie ich działania budżetem zapewniającym środki na inwestycje przeciwepidemiczne (np. na dostosowanie ośrodków do potrzeb kwarantanny), testy, oraz wsparcie i ochronę pracowników socjalnych (w tym streetworkerów),
• niezbędna jest edukacja wraz z narzędziami edukacyjnymi dostosowanymi do osób ze szczególnymi potrzebami (dostępne w różnych językach materiały edukacyjne i system wsparcia nauczycieli, którzy prowadzą edukację zdalną osób ze szczególnymi potrzebami)
• konieczne jest przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu i cyfrowemu osób z grup mniejszościowych,
• kluczowe jest wsparcie osób najbardziej dotkniętych podczas pandemii w kontekście zagrożenia zdrowia psychicznego.

Grupy mniejszościowe są bardziej zagrożone dystansowaniem się, gdyż ich życie i funkcjonowanie jest ściśle uzależnione od częstych i bliskich kontaktów międzyludzkich, a jeśli z różnych powodów nie mogą (nie potrafią) poddać się restrykcjom i ograniczeniom - stają się łatwym celem ataku dla SARS-CoV-2.

Pamiętajmy, że każdy z nas będzie w pełni bezpieczny od groźby COVID-19 dopiero wtedy, gdy wszyscy będą bezpieczni.

Zespół PAN dziękuje za materiały i wkład do tego tekstu ekspertkom z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich – Jolancie Nowakowskiej, Joannie Subko, Monice Wiszyńskiej, a także Tomaszowi Przybyszewskiemu z Fundacji Integracja, Piotrowi Bystrianinowi z Fundacji Ocalenie, Marii Złonkiewicz z Fundacji Polska Gościnność, Janinie Ochojskiej z Polskiej Akacji Humanitarnej, Adrianie Porowskiej ze Stowarzyszenia Misja Kamiliańska, Karolowi Grygorukowi ze Stowarzyszenia Serce Miasta, Magdalenie Ankiersztejn-Bartczak z Fundacji Edukacji Społecznej, Arturowi Malczewskiemu z Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii oraz Pawłowi Moczydłowskiemu.

O zespole

Interdyscyplinarny zespół doradczy ds. COVID-19 powołano w PAN 30 czerwca 2020 roku. Przewodniczącym grupy jest prezes PAN prof. Jerzy Duszyński, a jego zastępcą – prof. Krzysztof Pyrć (Uniwersytet Jagielloński). Funkcję sekretarza pełni dr Anna Plater-Zyberk (Polska Akademia Nauk). Członkami zespołu są ponadto:
• dr Aneta Afelt (Uniwersytet Warszawski),
• prof. Małgorzata Kossowska (Uniwersytet Jagielloński),
• prof. Radosław Owczuk (Gdański Uniwersytet Medyczny),
• dr hab. Anna Ochab-Marcinek (Instytut Chemii Fizycznej PAN),
• dr Wojciech Paczos (Instytut Nauk Ekonomicznych PAN, Cardiff University),
• dr hab. Magdalena Rosińska (Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny),
• prof. Andrzej Rychard (Instytut Filozofii i Socjologii PAN),
• dr hab. Tomasz Smiatacz (Gdański Uniwersytet Medyczny).