Szpitale, COVID-19 i jawność – raport

Czy w polskich szpitalach w dobie COVID-19 jest bezpiecznie i czy personel opiekujący się pacjentami może czuć się bezpieczny? Wysyłając wniosek o informację publiczną do 661 placówek zdrowotnych właśnie tego przede wszystkim chcieliśmy się dowiedzieć. Spływające odpowiedzi powiedziały nam wiele nie tylko o przygotowaniu szpitala do pandemii, ale również o samym funkcjonowaniu placówki i jej podejściu do informacji publicznej.

Fot. Tomasz Stańczak / Agencja Gazeta

4 marca 2020 roku Minister Zdrowia poinformował o pierwszym przypadku COVID-19 w Polsce. Widząc, jak choroba rozprzestrzenia się innych krajach, należało brać pod uwagę wszystkie scenariusze.

13 marca 2020 roku wydano pierwsze rozporządzenia w sprawie czasowego zawieszenia lub ograniczenia ruchu granicznego na określonych przejściach granicznych, a Ministerstwo Zdrowia wydało rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego. To był dzień, kiedy wielu z nas było ostatni raz w pracy, a dzieci ostatni raz widziały szkołę czy przedszkole.

Wszystkie oczy skierowane były na medyków, którzy stanęli w pierwszym szeregu do walki z wirusem. Przytłoczyła ich ogromna odpowiedzialność i ludzkie oczekiwania. Dosyć szybko zaczęły pojawiać się informacje o niewystarczającej liczbie strojów ochronnych i testów na obecność koronawirusa pracowników służby zdrowia. Z drugiej strony dyrekcje wielu szpitali zakazywały swoim pracownikom wypowiadania się publicznie na ten temat. W ten sposób opinia publiczna została pozbawiona rzetelnych informacji na temat sytuacji w służbie zdrowia w czasie pandemii. Chcąc, by obywatele mieli dostęp do tych istotnych przecież dla nich informacji, zapytaliśmy szpitale, jak wygląda ich sytuacja.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze ustalenia, po szczegóły odsyłamy do raportu.

Treść wniosku

Do 661 szpitali w całej Polsce zawnioskowaliśmy o:

1. Informację, u jakiej liczby osób hospitalizowanych w państwa placówce w czasie od 4 marca do daty otrzymania wniosku potwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2
2. Informację, ilu pacjentów zakażonych SARS-CoV-2 jest hospitalizowanych na dzień otrzymania wniosku?
3. Informację, jaka liczba osób, które zmarły w szpitalu od 4 marca do dnia poprzedzającego dzień wykonania wniosku, miało dodatni wynik testu na SARS-CoV-2?
4. Informację o tym, czy w Państwa placówce funkcjonuje izba przyjęć /szpitalny oddział ratunkowy, w którym mogą być przyjmowane osoby z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2.
   a) jeśli tak, prosimy o podanie nazwy takiego oddziału lub oddziałów,
   b) Jeśli tak, prosimy o udostępnienie dokumentu określającego procedury na wypadek konieczności przyjęcia takiego pacjenta na izbie przyjęć/oddziale ratunkowym.
5. Informację, czy przyjmowanie pacjenta z podejrzeniem SARS-CoV-2 odbywa się w budynku placówki czy jest oddzielne miejsce wyznaczone do tego działania.
6. Treść wszystkich dokumentów opisujących procedury na oddziałach i w poradniach szpitalnych oraz na blokach operacyjnych i porodowych, wprowadzone w placówce w odniesieniu do zagrożenia epidemicznego związanego z wirusem SARS-CoV-2 ,
7. Informację o rodzaju środków ochrony osobistej, dostępnych w placówce: ich wykaz, ich ilość na dzień otrzymania niniejszego wniosku,
8. Informację, czy w Państwa szpitalu przeprowadza się testy na obecność wirusa SARS-CoV-2?
   a) Jeśli tak, to jaki to jest typ testu i jaki jest średni czas oczekiwania na wynik?
   b) Jeśli tak, to ile testów na obecność SARS-CoV-2 wykonano w szpitalu do dnia otrzymania wniosku?
9. Informację, jaka jest procedura postępowania z pacjentem podejrzanym o zakażenie SARS-CoV-2, w czasie oczekiwania na wynik testu,
10. Informację, czy wobec personelu zatrudnionego w Państwa szpitalu wprowadzono zakaz wypowiadania się o sytuacji w szpitalu, jeżeli tak to prosimy o udostępnienie treści komunikatu przekazanego personelowi szpitala.

Termin odpowiedzi na wniosek upłynął 14.04.2020 r. Jak pokazuje poniższy wykres, wiele szpitali nie zdążyło w tym czasie wywiązać się z ciążącego na nich obowiązku. Aż 310 placówek (prawie połowa badanej grupy) w żaden sposób nie odniosła się do wysłanego przez nas wniosku. Co nie oznacza, że uzyskanie odpowiedzi od drugiej połowy badanych było bezproblemowe.

Pytanie 1,2,3

Z odpowiedzi na te pytania wynika, że w niewielu szpitalach, bo jedynie w 73 przebywał jakikolwiek pacjent z koronawirusem. 177 szpitali do dnia realizacji wniosku nie miało żadnych zakażonych pacjentów, a 411 szpitali nie odpowiedziało na wniosek lub nie udzieliło odpowiedzi na pierwsze trzy pytania.

Pytanie 4

Większość szpitali zadeklarowała, iż posiada oddzielną izbę przyjęć dla pacjentów z podejrzeniem zakażenia SARS-CoV-2.

Pytanie 5

Odpowiedzi na pytania dotyczące miejsca przyjmowania pacjentów z podejrzeniem SARS-CoV-2 wyglądały następująco:

Pytanie 6

160 szpitali przesłało nam dokumenty opisujące procedury na oddziałach i w poradniach szpitalnych oraz na blokach operacyjnych i porodowych, wprowadzone w placówce w związku z zagrożeniem epidemiologicznym. Wśród nich są m. in.

• Postępowanie z pacjentem z podejrzeniem o zakażenie/zakażonym COVID-19
• Postępowanie z pacjentem urazowym z podejrzeniem zakażenia koronawirusem COVID-19
• „Instrukcja postępowania w opiece nad ciężarną – rodzącą i noworodkiem w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia zakażenia COVID-19
• Postępowanie z dzieckiem z podejrzeniem o zakażenie/zakażonym COVID-19
• Postępowanie z pacjentem podejrzanym o zakażenie/zakażonym COVID-19 w pracowni endoskopii
• Instrukcja postępowania z pacjentem zmarłym z powodu zakażenia COVID-19
• Instrukcja postępowania z karetką po transporcie pacjenta podejrzanego o zakażenie COVID-19
• Wymagania dotyczące pobrania i transportu materiału do badań metodą RT-PCR w kierunku zakażeń układu oddechowego powodowanych przez korona wirusy (SARS, MERS, 2019-nCoV-Wuhan Chiny)
• Instrukcja przekazywania materiału do badań analitycznych do laboratorium ze strefy izolacji
• Instrukcja postępowania z odpadami i sprzątanie pomieszczeń po pobycie chorego z podejrzeniem zakażenia COVID-19 lub inną chorobą zakaźną

Pytanie 7

Odpowiedź na pytanie o rodzaj środków ochrony osobistej, dostępnych w placówce, miała dostarczyć nam informacji o tym, jak personel szpitala jest zabezpieczony do walki z koronawirusem.

Na powyższe pytanie otrzymaliśmy odpowiedź od 254 szpitali. Spośród nadesłanych odpowiedzi największą ilość stanowiły pełne wykazy środków ochrony osobistej wraz z wykazem środków do dezynfekcji rąk i podłóg, a także worków na zwłoki i worków na odpady zakaźne. Pośród tych odpowiedzi szpitale wskazywały, iż: ilość środków jest wystarczająca na okres tygodnia, ilość środków zmienia się z każdym dniem, ilość środków jest zużywana i uzupełniana na bieżąco, ilość środków trudno określić ze względu na zmieniającą się sytuację w szpitalu, ale jest wystarczająca do bieżących potrzeb, środki ochronne są adekwatne do potrzeb oddziałów. Zdarzały się również odpowiedzi takie jak ta:

Liczba środków ochrony osobistej jest jednak zdecydowanie za mała w stosunku do realnych potrzeb Szpitala w przypadku epidemii.

Zespół Opieki Zdrowotnej w Końskich oraz Instytut Matki i Dziecka w swojej odpowiedzi wskazały, iż nie posiadają rezerw środków ochronnych i są one wydawane na bieżąco. “SZPITAL SKAWINA” SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ natomiast uznał, że „Ilość jest wystarczająca do zapewnienia pracy szpitala. Nie widzę powodu podawać dokładnych liczb”. Dokładnych liczb również nie chciał podać SZPITAL SPECJALISTYCZNY PRO-FAMILIA SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA KOMANDYTOWA, ten natomiast nie prowadził ewidencji ze względu na napiętą sytuacją epidemiologiczną w całym kraju i dynamiczne zużywanie środków.

Pytanie 8

Spośród 272 szpitali, które w jakikolwiek sposób odpowiedziały na nasz wniosek, aż 204 nie przeprowadza testów w swojej placówce. Część szpitali w odpowiedzi na powyższe pytanie podało tylko „nie” bądź „nie dotyczy”, część natomiast wskazało, iż w samym szpitalu nie posiadają zaplecza w postaci laboratorium i wymazy pobrane w szpitalu są wysyłane do przynależnych Wojewódzkich Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych lub Państwowego Zakładów Higieny, zlecane innym podmiotom jak np. laboratorium zewnętrzne lub pracowni wirusologii. Jak dowiadujemy się z odpowiedzi jednego ze szpitali, w Zespole Opieki Zdrowotnej w Bolesławcu zostały poczynione przygotowania do uruchomienia własnego laboratorium pod koniec 04.2020 r.