×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Choroba Cushinga

dr hab. n. med. Tomasz Bednarczuk, prof. WUM1, 2
1Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych i Endokrynologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
2IV Oddział Chorób Wewnętrznych, SPZOZ Szpital Bielański im. Ks. Jerzego Popiełuszki, Warszawa

Co to jest i jakie są przyczyny?

Choroba Cushinga jest to zespół objawów klinicznych (określanych mianem zespołu Cushinga) związanych z podwyższonym stężeniem kortyzolu (hiperkortyzolemią), wywołany przez nadmierne wydzielanie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) przez przysadkę.

Najczęstszą przyczyną nadmiaru ACTH jest gruczolak (łagodny guz) przysadki, gruczołu wydzielania wewnętrznego położonego w środkowym dole czaszkowym. W warunkach prawidłowych przysadka wydziela ACTH, aby pobudzić nadnercza - gruczoły obwodowe położone powyżej górnego bieguna nerek - do wytwarzania kortyzolu. Kortyzol jest hormonem niezbędnym do życia każdego organizmu, jednakże jego podwyższone stężenie jest niekorzystne. Nadmiar kortyzolu spowodowany przez nadmiar ACTH wywołuje - jak wspomniano powyżej - objawy określane mianem zespołu Cushinga.

Jak często występuje choroba Cushinga?

Choroba Cushinga występuje rzadko. Corocznie stwierdza się ją u około 1 nowej osoby na 100 tys. Kobiety chorują ośmiokrotnie częściej niż u mężczyźni.

Jak się objawia choroba Cushinga?

Nadmiar kortyzolu wywołuje u chorych objawy zespołu Cushinga. Ponieważ przyczyną choroby są najczęściej małe guzy przysadki, o średnicy poniżej 10 mm (mikrogruczolaki), w chorobie tej zwykle nie stwierdza się objawów neurologicznych i okulistycznych typowych dla dużych guzów przysadki (np. bólów głowy czy ubytków pola widzenia).

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W każdym przypadku pojawienia się objawów wskazujących na zespół Cushinga należy zgłosić się do endokrynologa (specjalisty w dziedzinie gruczołów wydzielania wewnętrznego i hormonów), który po zebraniu dokładnego wywiadu (uwzględniającego współistniejące choroby pacjenta oraz stosowane przez niego leki) i zbadaniu pacjenta podejmie decyzję o wykonaniu badań potwierdzających rozpoznanie. Niezwykle istotne jest wykluczenie, na podstawie wywiadu, jatrogennego (polekowego), zespołu Cushinga.

Jak lekarz ustala diagnozę?

W celu ustalenia rozpoznania, u chorego należy w pierwszej kolejności wykluczyć polekowy zespół Cushinga, a następnie wykonać badania laboratoryjne potwierdzające nadmiar kortyzolu (patrz: Zespół Cushinga).

Po potwierdzeniu nadmiaru kortyzolu należy ustalić, jaka jest jego przyczyna. W tym celu wykonuje się:

  • badania biochemiczne
    • oznaczenia stężenia ACTH w surowicy krwi rano (8.00–9.00);
      Na chorobę Cushinga może wskazywać stężenie ACTH powyżej 10–20 pg/ml
    • test hamowania z doustnym podaniem 8 mg deksametazonu przez dwa dni, wykonywany w warunkach szpitalnych
    • test stymulacji z dożylnym podaniem kortykoliberyny (CRH)
  • badania obrazowe

W celu uwidocznienia guza przysadki wywołującego chorobę Cushinga wykonuje się badanie przysadki metodą rezonansu magnetycznego z podaniem środka kontrastowego. Tomografia komputerowa jest mało przydatna, z uwagi na zwykle niewielkie rozmiary guzów przysadki wydzielających ACTH.

Jakie są sposoby leczenia?

Nadmiar kortyzolu, niezależnie od przyczyny, jest niekorzystny dla organizmu i wiąże się z około 4-krotnie większym ryzykiem zgonu pacjenta w porównaniu z populacją ogólną - dlatego wymaga leczenia.

Najlepszą metodą leczenia choroby Cushinga jest operacyjne usunięcie guza przysadki przez zatokę klinową wykonywane w wyspecjalizowanych ośrodkach neurochirurgicznych. Postępowanie takie może doprowadzić do wyleczenia. Przed leczeniem często stosuje się leki zmniejszające stężenie kortyzolu (najczęściej ketokonazol). Po nieskutecznych operacjach u chorych można zastosować radioterapię.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Chorzy po skutecznym leczeniu operacyjnym wymagają stałej opieki endokrynologicznej. Istnieje bowiem ryzyko nawrotu choroby.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Chory wymaga stałej opieki w poradni endokrynologicznej. Po zakończeniu leczenia wskazana jest okresowe przeprowadzanie kontrolnych badań krwi i badań obrazowych.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Sposoby zapobiegania wystąpieniu choroby Cushinga nie są obecnie znane.

05.06.2017
Zobacz także
  • Zmiany w układzie ruchu w przebiegu zespołu Cushinga
  • Zespół Cushinga
Wybrane treści dla Ciebie
  • Guzki tarczycy
  • Incydentaloma nadnerczy
  • Choroba Hashimoto - co to, objawy, badania, leczenie
  • Niedoczynność kory nadnerczy
  • Tężyczka
  • Nadczynność tarczycy
  • Przypadkowo wykryty guz przysadki (incydentaloma przysadki)
  • Hiperaldosteronizm pierwotny
  • Pierwotna niedoczynność przytarczyc
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta