Opracowała Małgorzata Ściubisz
PCV-10 znacznie zmniejszała ryzyko zachorowania na IChP u szczepionych dzieci
W holenderskim badaniu obserwacyjnym z retrospektywnym zbieraniem danych oceniono efekty programu powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom z użyciem preparatu 10-walentnego (PCV-10) oraz skuteczność szczepionki w zapobieganiu zachorowaniom na inwazyjną chorobę pneumokokową (IChP) u dzieci <5. roku życia. Dane do badania uzyskano z krajowego systemu nadzoru epidemiologicznego nad IChP oraz krajowego systemu szczepień ochronnych.
Program powszechnych szczepień przeciwko pneumokokom rozpoczęto w Holandii w 2006 roku z użyciem preparatu 7-walentnego (PCV-7), który w 2011 roku zastąpiono PCV-10. Przez pierwsze 3 lata szczepienia realizowano w schemacie 3+1 (2, 3, 4 i 11 mies.), a w 2013 roku zredukowano liczbę dawek do schematu 2+1 (2, 4, i 11 mies.). Wyszczepialność kohorty urodzeniowej w 2016 roku wyniosła 92,6%.
W latach 2004–2019 zgłoszono 1183 przypadki IChP (wyizolowanie S. pneumoniae z krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego albo wykrycie materiału genetycznego bakterii metodą reakcji łańcuchowej polimerazy [PCR]) u dzieci <5. roku życia, większość (75%) dotyczyła dzieci <2. roku życia. Wśród dzieci kwalifikujących się do szczepienia w ramach programu 91% było zaszczepionych, w większości zgodnie z obowiązującym kalendarzem. Efekty programu powszechnych szczepień oceniono, porównując zapadalność na IChP w okresie 6–8 lat po rozpoczęciu szczepień z użyciem PCV-10 (czerwiec 2017–maj 2019) z okresem przed wprowadzeniem PCV-10 (czerwiec 2009–maj 2011; okres stosowania PCV-7). Ogółem w latach 2004–2019 zapadalność na IChP zmniejszyła się z 21 do 9/100 000. Zapadalność na IChP wywołaną przez serotypy uwzględnione w składzie PCV-10 zmniejszyła się z 17 do prawie 0/100 000, zapadalność na serotypy nieuwzględnione w PCV-10 wynosiła 4–8/100 000 przez cały analizowany okres. W okresie realizacji programu z użyciem PCV-10 zapadalność na IChP zmniejszyła się z 8,7 do 7,3/100 000 (iloraz współczynników zapadalności – IRR: 0,83 [95% CI: 0,66–1,05]), natomiast zapadalność na IChP wywołaną przez trzy dodatkowe serotypy uwzględnione w składzie szczepionki (a nieuwzględnione w PCV-7) zmniejszyła się o 93% (IRR: 0,07 [95% CI: 0,02–0,23]). Zapadalność na IChP wywołaną przez serotypy pozaszczepionkowe nieznacznie się zwiększyła (IRR: 1,25 [95% CI: 0,96–1,63]).
Skuteczność PCV-10 w zapobieganiu IChP oceniono metodą kohorty pośredniej, porównując odsetki zaszczepionych wśród dzieci, które zachorowały na IChP wywołaną przez serotypy uwzględnione w szczepionce i wywołaną przez serotypy pozaszczepionkowe. W analizie uwzględniono 231 przypadków IChP u dzieci kwalifikujących się do szczepienia w ramach programu. Skuteczność PCV-10 w zapobieganiu zachorowaniom na IChP wywołaną przez serotypy szczepionkowe u dzieci <5. roku życia wyniosła 91% (95% CI: 67–97). Po podaniu 2 dawek szczepienia pierwotnego lub po szczepieniu w schemacie 2+1 skuteczność PCV-10 wyniosła 95% (95% CI: 75–91). Po podaniu 3 dawek szczepienia pierwotnego lub po szczepieniu w schemacie 3+1 skuteczność PCV-10 wyniosła 76% (95% CI: od -173 do 98), jednak wynik był nieistotny statystycznie, prawdopodobnie z powodu małej liczby przypadków w grupie nieszczepionej (1 zachorowanie). Oceniono także ochronę krzyżową PCV-10 wobec zachorowań wywołanych serotypem 19A – skuteczność wyniosła 28% (95% CI: od -179 do 81) u dzieci <5. roku życia oraz 69% (95% CI: od -44 do 94) u dzieci <2. roku życia (wyniki były nieistotne statystycznie).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że od momentu rozpoczęcia szczepień PCV-10 zapewnia dobrą ochronę przed IChP u dzieci <5. roku życia, a zjawisko zastępowalności serotypów było ograniczone. Nie wykazano istotnej statystycznie skuteczności szczepionki wobec zachorowań wywołanych serotypem 19A. Szczepienia z użyciem preparatu 13-walentnego mogłyby zapobiec pewnej dodatkowe liczbie zachorowań, zwłaszcza wywołanych serotypem 19A.
