Opracowała: Małgorzata Ściubisz, redaktor serwisu „Szczepienia”
Wśród znanych czynników ryzyka inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP) u dzieci wymienia się wcześniactwo, niedożywienie i zakażenie HIV. Występowanie IChP może być także związane z pierwotnymi niedoborami odporności (PNO), takimi jak zaburzenia związane z limfocytami B, niedobory dopełniacza, wrodzona asplenia, defekty szlaków sygnałowych zależnych od receptorów Toll-like (TLR). Aktualnie, w erze prowadzonych na szeroką skalę powszechnych programów szczepień dzieci przeciwko pneumokokom, wśród ekspertów pojawiają się głosy, że IChP może być czynnikiem prognostycznym PNO u dzieci. Nie ma jednak zalecenia, aby po pierwszym epizodzie IChP rozpoczynać diagnostykę w tym kierunku.
Zagadnieniem tym zajął się zespół australijskich naukowców i postawił przed sobą pytanie: z jaką częstością PNO występują u dzieci chorych na IChP, u których nie stwierdza się innych czynników ryzyka? Wyniki przeprowadzonego przeglądu systematycznego piśmiennictwa opublikowano w czasopiśmie „JAMA Pediatrics”.
Autorzy przeszukali elektroniczne bazy publikacji medycznych PubMed, Embase, MEDLINE za okres lutego 2019 roku pod kątem oryginalnych publikacji raportujących częstość występowania PNO u dzieci w wieku <18 lat chorych na IChP. Do analizy zakwalifikowano 17 badań (głównie kohortowych i kliniczno-kontrolnych) obejmujących łącznie 6022 dzieci chorych na IChP.
Zaobserwowano, że PNO dotyczyły od 1,3 do 10,5% wszystkich dzieci chorych na IChP, w tym 26,5% dzieci w wieku >2 lat. PNO istotnie częściej obserwowano u dzieci, które doświadczyły nawracających epizodów IChP (nawet u 66,7% z nich). Wśród najczęstszych PNO u dzieci, które chorowały na IChP, obserwowano niedobory związane z nieprawidłową produkcją immunoglubulin, niedobory dopełniacza, wrodzoną asplenię, rzadziej niedobory odporności komórkowej. Wydaje się również, że kluczowym wskaźnikiem PNO może być miejsce zakażenia – PNO najczęściej obserwowano u dzieci z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych lub powikłanym zapaleniem płuc.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że dane z przeglądu sugerują, że IChP, a zwłaszcza nawracające epizody, są ważnym czynnikiem prognostycznym PNO u dzieci bez innych czynników ryzyka inwazyjnych zakażeń pneumokokowych. Sugerują również, że u dzieci w wieku >2 lat, u których wystąpił epizod pneumokokowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenia płuc lub z nawracającymi epizodami inwazyjnych zakażeń pneumokokowych, można rozważyć diagnostykę w kierunku PNO. Diagnostyka powinna uwzględniać ocenę w kierunku niedoborów immunoglobulin, zaburzeń produkcji swoistych przeciwciał, niedoborów dopełniacza i asplenii.
