W przeglądzie systematycznym piśmiennictwa z metaanalizą opisano przypadki KZM nabytego drogą pokarmową, które wystąpiły w Europie w ciągu ostatnich 40 lat. Przedstawiono jego epidemiologię i cechy kliniczne, a także oszacowano ryzyko nabycia zakażenia drogą pokarmową. Badanie przeprowadzono zgodnie z wytycznymi Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses (PRISMA).
Przeszukano 2 elektroniczne bazy publikacji medycznych (PubMed, Embase) za okres od stycznia 1980 roku do czerwca 2021 roku. Ostatecznie w przeglądzie uwzględniono 19 artykułów, w których opisano łącznie 410 przypadków KZM nabytego drogą pokarmową. Większość (94%) stanowiły zachorowania potwierdzone (dodatni wynik badania serologicznego w kierunku obecności przeciwciał IgG i/lub IgM przeciwko wirusowi KZM w surowicy lub płynie mózgowo-rdzeniowym [PMR] u osoby, która prawdopodobnie spożywała niepasteryzowane mleko lub sery i nie zgłaszała ukłucia przez kleszcza), a pozostałe (6%) spełniały definicje przypadku prawdopodobnego (objawy kliniczne KZM niepotwierdzone laboratoryjnie u osoby, która mogła spożywać niepasteryzowane mleko lub sery i nie zgłaszała ukłucia przez kleszcza [uwzględniano tylko klastry obejmujące ≥2 przypadki]). Większość przypadków KZM nabytego drogą pokarmową pochodziło z krajów Europy Środkowo-Wschodniej, głównie ze Słowacji (177), z Czech (66), Polski (52) i Węgier (42), rzadziej z Estonii (28), Niemiec (16), Chorwacji (14), Austrii (8) i Słowenii (3). Dodatkowo 5 przypadków opisano w Rosji. Do zakażenia najczęściej dochodziło w miesiącach wiosenno-letnich, czyli od kwietnia do sierpnia (89%), co pokrywa się z sezonem aktywności kleszczy w krajach endemicznych (prawdopodobnie w szczycie sezonu kleszczowego u zakażonych zwierząt gospodarskich stwierdza się największą wiremię), znacznie rzadziej w miesiącach jesienno-zimowych, czyli od września do listopada (11%). Do zakażenia najczęściej dochodziło w wyniku spożycia surowego mleka koziego lub serów (66%), rzadziej surowego mleka owczego lub serów (25%), niepasteryzowanego mleka krowiego (7%) lub niepasteryzowanych produktów mlecznych różnego pochodzenia (2%). Dane o statusie szczepienia dostępne były dla 120 osób. Tylko 1 osoba była w przeszłości zaszczepiona przeciwko KZM, ale ostatnią dawkę otrzymała >15 lat temu (co oznacza, że nie przyjęła dawki przypominającej zalecanej po upływie 5 lat).
Okres inkubacji KZM nabytego drogą pokarmową był krótszy niż w przypadku zakażenia w wyniku ukłucia przez kleszcze i wynosił zwykle 3,5 dnia (w 90% przypadków <14 dni). Dwufazowy przebieg zakażenia był powszechny. W fazie zwiastunowej dominowały nieswoiste objawy grypopodobne (gorączka, wymioty, biegunka, ból głowy, obustronny ból w oczodole, zawroty głowy, ból gardła, dreszcze, ból kości, ból mięśni i gorsze samopoczucie). Łącznie opisano 136 przypadków KZM z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego (OUN), w tym 77 stanowiły przypadki potwierdzone (wystąpienie objawów ze strony OUN [ból głowy, wymioty, ataksja, zaburzenia świadomości, splątanie, dysfazja lub niedowład połowiczy] + dodatni wynik badania serologicznego w kierunku obecności przeciwciał IgG i/lub IgM przeciwko wirusowi KZM w surowicy i PMR, lub zwiększona pleocytoza w PMR, lub dodatni wynik innych badań laboratoryjnych potwierdzających zakażenie), a 59 przypadki prawdopodobne (definicja jw., ale bez badania PMR). Informacje o postaci klinicznej neuroinfekcji były dostępne tylko dla 23 chorych. U >57% badanych rozpoznano zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, a u 39% zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Najcięższa postać, czyli zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i rdzenia, wystąpiła tylko u 1 osoby (4%).
Oszacowano także ryzyko (attack rate) nabycia KZM w wyniku spożycia niepasteryzowanego mleka lub produktów mlecznych zakażonych zwierząt gospodarskich (w tym celu liczbę osób, które zachorowały na KZM nabyte drogą pokarmową w ognisku, podzielono przez liczbę osób eksponowanych na zakażenie). W metaanalizie 7 badań opisujących ogniska KZM nabytego drogą pokarmową, które obejmowały ≥10 osób, wykazano, że ryzyko to wynosi 14% (95% CI: 12–16), choć w poszczególnych badaniach było bardzo zróżnicowane (6–90%).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że przypadki KZM nabytego drogą pokarmową zgłaszano w ściśle określonym regionie geograficznym Europy. Ryzyko nabycia zakażenia w wyniku spożycia niepasteryzowanego mleka lub produktów mlecznych zakażonych zwierząt gospodarskich było zróżnicowane (różnice te mogły wynikać z niedoskonałości nadzoru epidemiologicznego, ale także różnego miana wirusa w zakażonym mleku lub produktach mlecznych). Objawy kliniczne były podobne do objawów opisywanych u pacjentów z KZM po ukłuciu przez kleszcza, a do zajęcia OUN doszło u co trzeciego zakażonego. Wyniki badania mogą pomóc w zwiększeniu świadomości lekarzy i pacjentów, a także urzędników ds. zdrowia publicznego na temat transmisji zakażenia wirusem KZM drogą pokarmową i znaczenia szczepień przeciwko tej chorobie.