Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
W badaniu kliniczno-kontrolnym z retrospektywnym zbieraniem danych przeprowadzonym w Szwajcarii oceniono skuteczność rzeczywistą szczepienia przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu (KZM), uwzględniając liczbę podanych dawek i czas, jaki upłynął od podania ostatniej dawki przypominającej.
Zachorowania na KZM (rozpoznanie na podstawie objawów klinicznych i wyników badania serologicznego) podlegają w Szwajcarii obowiązkowi zgłoszenia do krajowego systemu nadzoru epidemiologicznego (podobnie jak w Polsce – przyp. red.). Grupę przypadków utworzyło 1868 dorosłych w wieku 18–79 lat, u których w latach 2006–2020 rozpoznano KZM, a grupę kontrolną 4625 zdrowych osób odpowiednio dobranych pod względem wieku i płci (z populacji uczestniczącej w badaniu przekrojowym dotyczącym szczepienia przeciwko KZM). W celu oszacowania skuteczności rzeczywistej szczepienia porównano odsetek zaszczepionych przeciwko KZM w grupie przypadków i kontrolnej. Pełny schemat podstawowego szczepienia przeciwko KZM obejmuje podanie 3 dawek w schemacie 0, 1–3, 5–12 miesięcy, a następnie dawek przypominających co 3–5 lat (w zależności od wieku). Za nieszczepione uznano osoby, które nie otrzymały żadnej dawki szczepionki, za zaszczepione w niepełnym schemacie – które otrzymały 1–2 dawki, a za w pełni zaszczepione – które otrzymały ≥3 dawki. Dane do badania, m.in. o zgłoszonych przypadkach KZM oraz statusie szczepienia, uzyskano z oficjalnych krajowych rejestrów.
Co najmniej 1 dawkę szczepionki przeciwko KZM otrzymało 8,3% osób z grupy przypadków i 45,2% osób z grupy kontrolnej. Ogółem wykazano, że szczepienie przeciwko KZM charakteryzowało się bardzo dużą skutecznością, nawet w niepełnym schemacie. Szczepienie w niepełnym schemacie (1–2 dawki), w porównaniu z brakiem szczepienia, zmniejszało ryzyko KZM o 76,8% (95% CI: 69–82,6). Największą skutecznością charakteryzowało się szczepienie w pełnym schemacie (≥3 dawki), które zmniejszało ryzyko KZM aż o 95% (95% CI: 93,5–96,1). Wykazano również, że skuteczność szczepienia w pełnym schemacie utrzymywała się przez wiele lat od podania ostatniej dawki i wyniosła 91,6% (95% CI: 88,4–94) w okresie pierwszych 5 lat, 95,2% (95% CI: 92,4–97) w okresie 5–10 lat oraz 98,5% (95% CI: 96,8–99,2) w okresie >10 lat. Skuteczność pełnego szczepienia była podobna niezależnie do wieku (18–39 lat, 40–59 lat, 60–79 lat). Niepowodzenie szczepienia w pełnym schemacie oszacowano na 4,2%. Większość zachorowań na KZM u osób zaszczepionych w niepełnym schemacie (1–2 dawki) wystąpiła w ciągu 1–2 miesięcy od podania ostatniej dawki, co sugeruje, że do ekspozycji na wirus KZM mogło dojść przed uzyskaniem odporności poszczepiennej.
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że szczepienie przeciwko KZM w pełnym schemacie charakteryzowało się bardzo dużą skutecznością w zapobieganiu tej chorobie, a ochrona przed zachorowaniem utrzymywała się przez >10 lat od podania ostatniej dawki.