Opracowała mgr Małgorzata Ściubisz
Skróty: aP – bezkomórkowa szczepionka przeciwko krztuścowi, CI (confidence interval) – przedział ufności, PCR (polymerase chain reaction) – reakcja łańcuchowa polimerazy
W wieloośrodkowym badaniu kliniczno-kontrolnym typu test-negative design oceniono skuteczność rzeczywistą 1 lub 2 dawek aP w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu krztuśca w populacji niemowląt.
Badanie przeprowadzono w ramach systemu aktywnego nadzoru epidemiologicznego nad krztuścem wśród niemowląt Pertussis in Infants European Network (PERTINENT), w którym uczestniczyło 35 szpitali z 6 krajów europejskich (Czechy, Francja, Irlandia, Włochy, Norwegia, Hiszpania [2 regiony]). W ramach projektu stosowano wystandaryzowane metody diagnostyki krztuśca. Schematy podstawowego szczepienia przeciwko krztuścowi niemowląt różniły się nieznacznie między krajami, ale we wszystkich pierwszą dawkę szczepionki podawano w wieku 2–3 miesięcy, a drugą w wieku 4–5 miesięcy.
Wyjściową populację badania stanowiły niemowlęta w wieku <12 miesięcy hospitalizowane z powodu podejrzenia krztuśca. Badanie PCR w kierunku krztuśca wykonano u niemowląt: (1) z objawami klinicznymi krztuśca: bezdech lub kaszel z ≥1 epizodem „piania” (whoop) na wdechu lub wymiotów po napadzie kaszlu, (2) z objawami zakażenia dróg oddechowych, które miały kontakt z osobą chorą na krztusiec potwierdzony laboratoryjnie lub (3) z podejrzeniem krztuśca mimo że nie spełniały powyższych kryteriów klinicznych. Grupę przypadków utworzyły niemowlęta z laboratoryjnie potwierdzonym krztuścem (dodatni wynik badania PCR w kierunku zakażenia B. pertussis lub wyizolowanie B. pertussis z wymazu lub aspiratu pobranego z tylnej ściany nosowej części gardła), a grupę kontrolną niemowlęta z ujemnym wynikiem badań w kierunku krztuśca. Za zaszczepione uznawano niemowlęta, które ≥1 dawkę szczepionki otrzymały >14 dni przed wystąpieniem objawów krztuśca, natomiast za nieszczepione te, które nie otrzymały żadnej dawki szczepionki. W celu oceny skuteczności aP porównano odsetek niemowląt zaszczepionych 1 lub 2 dawkami szczepionki w grupie przypadków i kontrolnej.
Skuteczność ≥1 dawki aP w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu krztuśca oceniono w populacji 1005 niemowląt w wieku 2–11 miesięcy. Grupę przypadków utworzyło 259 niemowląt, a grupę kontrolną 746 niemowląt. Co najmniej 1 dawkę aP otrzymało odpowiednio 46% i 63% z nich. Wykazano, że ≥1 dawka aP zmniejszyła ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca o 59% (95% CI: 36–73). Skuteczność 1 dawki aP w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu krztuśca oceniono w populacji 551 niemowląt w wieku 2–11 miesięcy. Grupę przypadków utworzyło 210 niemowląt, a grupę kontrolną 341 niemowląt. Pojedynczą dawkę aP otrzymało odpowiednio 33% i 43% z nich. Wykazano, że 1 dawka aP zmniejszyła ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca o 56% (95% CI: 28–73). Z kolei skuteczność 2 dawek aP w zapobieganiu hospitalizacjom z powodu krztuśca oceniono w populacji 651 niemowląt w wieku 2–11 miesięcy. Grupę przypadków utworzyło 175 niemowląt, a grupę kontrolną 476 niemowląt. Dwie dawki aP otrzymało odpowiednio 20% i 87% z nich. Wykazano, że 2 dawki aP zmniejszyły ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca o 73% (95% CI: 50–86).
Autorzy badania wyciągnęli wniosek, że nawet 1–2 dawki bezkomórkowej szczepionki przeciwko krztuścowi istotnie zmniejszyły ryzyko hospitalizacji niemowląt z powodu krztuśca. Aby zapewnić ochronę przed krztuścem najmłodszym niemowlętom (w wieku <2 mies.), zaleca się szczepienie matek w okresie ciąży. Skuteczność tej strategii potwierdzono również w badaniu przeprowadzonym w ramach projektu PERTINENT (p. Jak zmniejszyć ryzyko hospitalizacji z powodu krztuśca u niemowląt? – przyp. red.).
