W związku z rozpoczęciem programu powszechnych, bezpłatnych szczepień przeciwko HPV wśród lekarzy pojawiły wątpliwości: czy dziecko w wieku 12 lub 13 lat, które w przeszłości otrzymało 2 dawki 2- lub 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV, można w ramach programu doszczepić preparatem o większej walentności, tzn. 9-walentnym? Z korespondencji z rzecznikiem prasowym Ministerstwa Zdrowia wynika, że resort stoi na stanowisku, że z programu nie mogą korzystać dzieci, które w przeszłości otrzymały już 2 dawki 2- lub 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV (całość korespondencji dostępna jest tutaj: Wątpliwości dotyczące uprawnień do korzystania z programu bezpłatnych szczepień przeciwko HPV). MZ nie wskazało jednak przekonującego uzasadnienia (podstawy) swojego stanowiska, w związku z czym redakcja „Medycyny Praktycznej – Szczepienia” poprosiła o komentarz prawnika.
Komentarz prawnika
dr n. prawn. Tamara Zimna
radca prawny, Kancelaria Prawa Medycznego w Oświęcimiu
Prawne kryteria udziału pacjenta w programie bezpłatnych szczepień przeciwko HPV, do którego zakup szczepionek objęto finansowaniem ze środków publicznych, określa obwieszczenie Ministra Zdrowia (MZ) z dnia 23 lutego 2023 roku w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych, dla których zakup szczepionek został objęty finansowaniem (Dz. Urz. Min. Zdrow. z 2023 r., poz. 16). W załączniku do tego obwieszczenia wskazano sposób finansowania i realizacji (od 1 czerwca 2023 r., dziewczętom i chłopcom w 12. i 13. roku życia, do ukończenia 14. roku życia, w schemacie 2-dawkowym) zalecanego szczepienia przeciwko HPV przewidzianego w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO). Zatem uzupełniająco wobec obwieszczenia MZ należy stosować PSO1 (w tym zawarte w nim szczegółowe wskazania dotyczące stosowania poszczególnych szczepionek, wynikające z aktualnej sytuacji epidemiologicznej2.
Stosownie do treści aktualnego PSO na 2023 rok szczepienie przeciwko HPV wykonuje się w celu uodpornienia przeciw chorobom wywołanym przez określone typy wirusa HPV, a liczba dawek i schemat szczepienia powinien być zgodny ze wskazaniami producenta szczepionki. Jednocześnie z obwieszczenia MZ wynika, że finansowaniem ze środków publicznych jest objęte podanie szczepionki wyłącznie w schemacie 2-dawkowym. Jeśli wiec z aktualnej wiedzy medycznej wynikają wskazania/zalecenia do uodpornienia przeciwko chorobom wywołanym przez określone typy HPV, w szczególności, gdy takie wskazania określił producent szczepionki, to dziecko, które spełnia kryteria uprawniające do udziału w programie (p. dalej), a które w przeszłości otrzymało 2 dawki 2- lub 4-walentnej szczepionki przeciwko HPV, można w ramach programu powszechnego bezpłatnie doszczepić preparatem 9-walentnym (p. także: Czy osobom zaszczepionym przeciwko HPV preparatem 2- lub 4-walentym zalecać dodatkowe dawki szczepionki 9-walentnej? – przyp. red.).
Przepisy prawa nie przewidują wykluczenia z udziału w programie pacjentów już wcześniej zaszczepionych przeciwko HPV w schemacie 2-dawkowym (np. odpłatnie w ramach szczepień zalecanych) przewidzianym obwieszczeniem MZ. Takie postępowanie może ewentualnie wykluczać aktualna wiedza medyczna.
Kryteria refundacyjne uprawniające do korzystania z programu bezpłatnych szczepień przeciwko HPV spełniają wszystkie dziewczęta i chłopcy w 12. i 13. roku życia, do ukończenia 14. roku życia. Ponadto, dla objęcia szczepienia refundacją ze środków publicznych nie jest wymagany status świadczeniobiorcy, zatem mogą to być także obywatele Ukrainy w rozumieniu ustawy z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa.
Przypisy:
1. Komunikat Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 28 października 2022 r. ogłoszony w Dz. Urz. MZ, 2022 r., poz. 1132. Zgodnie z odesłaniem z art. 18 ust. 5a do art. 17 ust. 11 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r.o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r., poz. 1657 z późn. zm.)
