Niniejszy artykuł jest tłumaczeniem oryginalnego tekstu w języku angielskim: „How to Administer Multiple Intramuscular Vaccines To Adults During One Visit”, Immunize.org.
Tłumaczyła: mgr Małgorzata Ściubisz
Czasami zdarza się, że dorośli pacjenci wymagają podania kilku szczepionek. Amerykańskie Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zalecają, aby w takiej sytuacji wszystkie potrzebne szczepienia zrealizować w trakcie jednej wizyty szczepiennej i dzięki temu nie stracić żadnej okazji do szczepienia.
Szczepionki domięśniowe najczęściej zalecane dorosłym
Szczepionki podawane we wstrzyknięciu domięśniowym (i.m.), które najczęściej zaleca się dorosłym, to preparaty przeciwko: COVID-19, grypie, pneumokokom (skoniugowane [PCV], polisacharydowe [PPSV]), błonicy, tężcowi i krztuścowi (Tdap, Td), wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B lub typu A, a także przeciwko ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV).
W zależności od indywidualnych wskazań (brak szczepienia w dzieciństwie, choroby towarzyszące lub inne zdrowotne czynniki ryzyka, ryzyko ekspozycji na zakażenie, w tym ekspozycji zawodowej, planowane podróże) dorośli mogą wymagać podania również innych szczepionek (p. Program Szczepień Ochronnych na 2024 rok dla dzieci i dorosłych – przyp. red.).
Ustal, jakich szczepień wymaga pacjent
W celu ustalenia, których szczepień wymaga dany pacjent, należy sprawdzić jego dotychczasową historię szczepień i aktualny program szczepień dla dorosłych (p. ryc. 2, Program Szczepień Ochronnych w Polsce na 2024 rok dla dorosłych. © Medycyna Praktyczna – przyp. red.).
Ustal, które szczepionki należy podać w różne kończyny
Szczepionki związane z większym ryzykiem reakcji miejscowych (przeciwko COVID-19, WZW typu A, pneumokokom [PCV, PPSV-23], HPV, półpaścowi, zawierające toksoid tężcowy [Tdap, Td])a zaleca się podawać w różne kończyny (jeśli to możliwe). Jeśli nie jest to możliwe, poszczególne wkłucia należy wykonać w odległości ≥2,5 cm.
a Szczepionki, które wiążą się z miejscowym odczynem bólowym u co najmniej połowy szczepionych, na podstawie danych z badań klinicznych przedstawionych w Charakterystyce Produktu Leczniczego poszczególnych preparatów.
Wybierz okolicę anatomiczną do wstrzyknięcia domięśniowego
Ustal, które szczepionki podasz w każdą kończynę (p. ryc. 1A–C i 2). W mięsień naramienny możesz wykonać 1, 2 lub 3 wstrzyknięcia, każde w odległości ≥2,5 cm.
Mięsień naramienny: zlokalizuj środkową i najgrubszą część mięśnia naramiennego – powyżej fałdu pachowego/dołu pachowego i około 5 cm poniżej wyrostka barkowego łopatki (p. ryc. 1A–C).
Mięsień obszerny boczny uda: zlokalizuj przednio-boczną część uda, w środkowej 1/3 (p. ryc. 2).
Ryc. 1. Na rycinach A–C przedstawiono technikę domięśniowego podania 1, 2 lub 3 szczepionek w jedno ramię, zachowując ≥2,5 cm odstępu między poszczególnymi wkłuciami. Dodatkowe
wstrzyknięcia można wykonać w drugie ramię. Na podstawie anatomicznych punktów orientacyjnych
określ miejsce wkłucia w mięsień naramienny (duży, zaokrąglony, trójkątny kształt). Znajdź wyrostek
barkowy łopatki (punkt kostny na końcu barku). Następnie zlokalizuj miejsce wstrzyknięcia, które
znajduje się ok. 5 cm poniżej wyrostka barkowego łopatki i powyżej fałdu pachowego/dołu pachowego.
Ryc. 2. Technika wykonania pojedynczego wstrzyknięcia i.m. w przednio-boczną część uda
Przygotowanie do wstrzyknięcia domięśniowego
1. Wybierz igłę o długości odpowiedniej dla wieku i masy ciała pacjenta (p. tab.).
2. Przygotuj każdą szczepionkę do podania,
używając osobnej, nowej igły i strzykawki.
3. Na każdej strzykawce ze szczepionką wyraźnie
zaznacz, w które miejsce zaplanowałeś ją
podać (np. ramię prawe [RP], ramię lewe [RL], udo
prawe [UP], udo lewe [UL]). Możesz do tego wykorzystać
etykietę lub tacę.
4. Wbij igłę pod kątem prostym (90°) do powierzchni
skóry (p. Ogólne wytyczne dotyczące szczepień ochronnych – cz. 4. Aktualne (2021) zalecenia Advisory Committee on Immunization Practices [ACIP] – przyp. red.). Jeżeli planujesz więcej
niż jedno wstrzyknięcie w tę samą kończynę (ramię
lub udo), zachowaj ≥2,5 cm odstępu między
wkłuciami.
| Tabela. Długość igły oraz okolice anatomiczne zalecane do podawania szczepionek domięśniowo osobom w wieku ≥18 lata | ||||
|---|---|---|---|---|
| Miejsce wstrzyknięcia | Kobiety | Mężczyźni | ||
| mięsień naramienny | masa ciała (kg) | długość igły (mm) | masa ciała (kg) | długość igły (mm) |
| <60 | 25b | <60 | 25b | |
| 60–70 | 25 | 60–70 | 25 | |
| 70–90 | 25–38 | 70–118 | 25–38 | |
| >90 | 38 | >118 | 38 | |
| mięsień obszerny boczny uda | igła o długości 25–38 mm, niezależnie od płci i masy ciała | |||
| w każdym przypadku użyj igły o średnicy 0,5–0,6 mm (23–25 G) | ||||
| a Od Redakcji; opracowano na podstawie: Administering
vaccines to adults: dose, route, site, and needle size. www.immunize.org/wp-content/uploads/catg.d/p3084.pdf (dostęp: 08.12.2023). b Można użyć igłę o długości 16 mm, ale tylko jeśli skóra jest płasko rozciągnięta i wyłącznie do wkłucia w mięsień naramienny. | ||||
