Nosicielstwo wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV) u matki nie jest jedynym czynnikiem ryzyka zakażenia tym wirusem u noworodka/niemowlęcia. Częstość występowania zakażenia HBV w Polsce określa się jako średnią. Szacuje się, że zakażonych tym wirusem jest około 2% populacji. Oznacza to, że u osób niezaszczepionych przeciwko WZW typu B każdy kontakt z placówką opieki zdrowotnej nadal jest czynnikiem ryzyka zakażenia HBV – noworodek może się zakazić choćby w trakcie procedur medycznych, które są wykonywane w ramach pobytu na oddziale noworodkowym po urodzeniu. Źródłem zakażenia w okresie okołoporodowym może być więc nie tylko HBV-dodatnia matka, ale również personel medyczny i środowisko szpitalne. Wiadomo, że szczepienie przeciwko WZW typu B wykonane w 1. dobie życia wykazuje 70–95% skuteczność w zapobieganiu okołoporodowemu zakażeniuHBV (jeśli wiemy o zakażeniu HBV u matki, należy zastosować profilaktykę bierno-czynną, której skuteczność jest jeszcze większa). Ponadto do zakażenia może też dojść w środowisku pozaszpitalnym, na przykład przez kontakt z osobami z rodziny, które nie wiedzą o tym, że są zakażone. Zgodnie z zaleceniami WHO i polskim PSO należy więc dążyć do jak najszybszego czynnego uodpornienia przeciwko WZW typu B wszystkich noworodków – niezależnie od statusu serologicznego ich matek. Jest to uzasadnione również dlatego, że wczesne zakażenie HBV (w ciągu 1. rż.) wiąże się z bardzo dużym ryzykiem wystąpienia przewlekłego zapalenia wątroby (>90%), w którym rokowanie jest znacznie gorsze niż w postaciach ostrych.
Należy również wspomnieć o tym, że w Polsce w ramach badania przesiewowego w kierunku HBV u kobiet w ciąży nadal oznacza się antygen HBs (HBsAg). Na pytanie, czy pacjent kiedykolwiek w życiu miał kontakt z HBV, można jednoznacznie odpowiedzieć tylko na podstawie oznaczenia przeciwciał anty-HBc. Sporadycznie osoby HBsAg-ujemne mogą być zakażone HBV. U niektórych osób z dodatnim wynikiem oznaczenia anty-HBc i ujemnym HBsAg stwierdza się w surowicy HBV DNA (zazwyczaj niewielka liczba kopii) – tzw. occult hepatitis B. Wiadomo, że takie osoby mogą być zakaźne. Ujemny wynik badania HBsAg u matki nie wyklucza więc w 100% zakażenia HBV.
Piśmiennictwo:
1. www.cdc.gov/vaccines/vpd-vac/hep2. Said Z.N.: An overview of occult hepatitis B virus infection. World J. Gastroenterol., 2011; 17: 1927–1938
3. Cianciara J., Juszczyk J.: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Tom I., wyd. 2., Lublin, 2012