Zacznę od podstawowej informacji: 4-dawkowy schemat przyspieszony 0, 7, 21 dni z dawką uzupełniającą w 12. miesiącu zarejestrowano jedynie dla preparatu Engerix B 20 µg, który jest przeznaczony dla osób >18. roku życia. Powinno się go wykorzystywać w szczególnych sytuacjach, gdy nie można zastosować schematu standardowego. W rzeczywistości przynosi on stosunkowo niewielkie korzyści. Odpowiedź poszczepienną (definiowaną jako stężenie przeciwciał anty-HBs >10 IU/l) w 28. dniu po szczepieniu w schemacie przyspieszonym (czyli po podaniu 3 dawek: w 0, 7. i 21. dniu) uzyskano u 65,2% zdrowych osób w wieku >18 lat, a w 2. miesiącu po szczepieniu w schemacie klasycznym (czyli po podaniu 2 dawek: w 0 i 28. dniu) u 55,8% zdrowych osób w wieku >18 lat. Obserwacje te wskazują, że schemat przyspieszony jest skuteczniejszy o około 10% i zapewnia nieco szybsze uzyskanie uodpornienia. Skuteczność schematu przyspieszonego oceniona 5 tygodni po podaniu 3. dawki wynosi 76%, a zatem po 5 tygodniach schematu przyspieszonego uodpornionych zostaje około 3/4 szczepionych. Warto przypomnieć, że zgodnie z informacjami od producentów szczepionek, już podanie pojedynczej dawki szczepionki przeciwko WZW typu B może być skuteczne (w zależności od rodzaju preparatu, czasu wykonania oznaczenia i wieku szczepionych 10–60%), skuteczność 2 dawek sięga 55–87%, natomiast skuteczność 3 dawek wynosi 95–96%. Co istotne, odsetek osób uodpornionych zwiększa się z czasem, który upłynął od podania szczepionki.
Z przedstawionych danych wynika, że niezależnie od zastosowanego schematu najważniejszym czynnikiem uzyskania uodpornienia jest jak najszybsze podanie pierwszej dawki szczepionki, co proponuję zrobić.
Podsumowując, schematy przyspieszone generalnie są przeznaczone dla dorosłych w szczególnych sytuacjach klinicznych. Dzieci należy szczepić według standardowych schematów zgodnie z zaleceniami producenta szczepionki.
Piśmiennictwo:
1. Polska Grupa Ekspertów HBV – Zespół ds. Szczepień: Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B. Zakażenia, 2011; 6: 154–1572. Teo E.K., Lok A.S.: Hepatitis B virus vaccination. (W:) Basow D.S. (red.): UpToDate. UpToDate, Waltham, MA, 2018
3. www.mp.pl/szczepienia/programszczepien
4. Ślusarczyk J.: Szczepionki i szczepienia zapobiegające wirusowym zapaleniom wątroby – sukcesy i niepowodzenia. Zakażenia, 2008: 6 (www.zakazenia.org.pl/index.php)
5. Leuridan E., Van Damme P.: Hepatitis B and the need for a booster dose. Clin. Infect. Dis., 2011; 53: 68–75
6. McMahon B.J., Dentinger C.M., Bruden D. i wsp.: Antibody levels and protection after hepatitis B vaccine: results of a 22-year follow-up study and response to a booster dose. J. Infect. Dis., 2009; 200: 1390–1396
7. Poland G.A.: Hepatitis B immunization in health care workers. Dealing with vaccine nonresponse. Am. J. Prev. Med., 1998; 15: 73
8. Miller E.R., Alter M.J., Tokars J.I.: Protective effect of hepatitis B vaccine in chronic hemodialysis patients. Am. J. Kidney Dis., 1999; 33: 356
