Jak szczepić przeciwko półpaścowi pacjentów po przeszczepieniu macierzystych komórek krwiotwórczych?

Skróty: HSCT (hematopoietic stem cell transplantation) – przeszczepienie macierzystych komórek krwiotwórczych, RZV (recombinant zoster vaccine) – rekombinowana szczepionka przeciwko półpaścowi, VZV (varicella zoster virus) – wirus ospy wietrznej i półpaśca

Jak szczepić przeciwko półpaścowi pacjentów po przeszczepieniu macierzystych komórek krwiotwórczych (HSCT)? Czy takiego pacjenta można zaszczepić przeciwko półpaścowi, czy wcześniej należy wykonać szczepienie przeciwko ospie wietrznej? Po jakim czasie od HSCT można podać szczepionkę?

HSCT niejako „wymazuje” odporność nabytą, dlatego generalnie szczepienia należy rozpocząć od początku. Jednak pacjenci w ciężkiej immunosupresji po HSCT stanowią szczególną grupę dużego ryzyka półpaśca, a w celu jego zmniejszenia podaje się im profilaktycznie leki przeciwwirusowe (acyklowir, famcyklowir i walacyklowir). Standardowo u osoby, która wcześniej nie miała kontaktu z VZV, należałoby zacząć od szczepienia przeciwko ospie wietrznej. Jednak decydując się na takie postępowanie, pacjent mógłby otrzymać tę szczepionkę dopiero ≥24 miesiące po HSCT, gdy dochodzi do rekonstytucji szpiku i odporność wraca do normy, i nie miałaby przeciwciał przeciwko VZV (gdyby miał własne, należałoby uznać, że przebył ospę wietrzną i zachował odporność). Ponieważ w ciągu pierwszych 2–3 lat po HSCT ryzyko zachorowania na półpasiec jest bardzo duże, a w ciągu pierwszych 2 lat po zabiegu stosowanie „żywej” szczepionki przeciwko ospie wietrznej jest przeciwwskazane, pacjentom z tej grupy w pierwszej kolejności zaleca się podać RZV, która nie zawiera „żywych” wirusów. W konsekwencji takie zalecenia wydano w USA i Wielkiej Brytanii (p. 8 i 9 pozycja piśmiennictwa). Według zaleceń brytyjskich szczepienie RZV można rozpocząć ≥6 miesięcy po HSCT. Z kolei według amerykańskiego Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), nawet jeśli pacjent był już wcześniej szczepiony przeciwko półpaścowi, RZV można podać 6–12 miesięcy po allogenicznym HSCT lub 3–12 miesięcy po autologicznym HSCT, optymalnie 2 miesiące przed planowanym zakończeniem profilaktycznej terapii przeciwwirusowej. Jeśli chodzi o szczepienie przeciwko ospie wietrznej „żywą” szczepionką, to można je wykonać, o ile od HSCT minęły ≥24 miesiące, u pacjenta nie rozpoznano aktywnej choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi i uznano, że pacjent nie ma zaburzeń odporności.

Podsumowując, ze względu na wyjątkowo duże ryzyko zachorowania na półpasiec pacjentów po HSCT oraz bezpieczeństwo RZV, która należy do kategorii szczepionek „nieżywych”, można ją podać jako pierwszą już po 6 miesiącach po HSTC.