Czy 2 dawki szczepionki MMR zapewniają trwałą odporność przeciwko różyczce? Czy kobiety w wieku rozrodczym szczepione w dzieciństwie będą zabezpieczone przed różyczką w okresie, kiedy mogą zajść w ciążę?
Szczepienie przeciwko różyczce indukuje zarówno odporność humoralną, jak i komórkową. Po szczepieniu pojedynczą dawką szczepionki przeciwko różyczce zawierającej szczep RA 27/3 w wieku ≥12 miesięcy, około 95% szczepionych uzyskuje serologiczne dowody odporności na zakażenie (p. tabela). Szczepionka okazała się bardzo skuteczna w praktyce. Po wprowadzeniu powszechnych szczepień przeciwko różyczce w Stanach Zjednoczonych w 1969 roku, liczba zachorowań zmniejszyła się o 99%, z prawie 58 tys. przypadków w 1969 roku do 271 przypadków w 1999 roku (CDC, 2000). Po drugiej dawce szczepionki MMR, swoiste przeciwciała przeciwko różyczce wykrywano u około 99% osób, a u około 60% uzyskano czterokrotne zwiększenie miana.
Dostępne badania wskazują, że kliniczna skuteczność szczepionki zawierającej szczep RA 27/3 po podaniu pojedynczej dawki wynosi około 97% (zakres: 94–100%) (p. tabela), dlatego ogniska różyczki w populacji szczepionych szczepem wirusa różyczki RA 27/3 są rzadkie.
Wykazano również, że już pojedyncza dawka szczepionki przeciwko różyczce zapewnia długotrwałą odporność. U większości osób szczepionych jedną dawkę wykrywano swoiste przeciwciała 16 lat po szczepieniu, choć poziom przeciwciał zmniejszał się z upływem czasu. Pomimo zmniejszenia poziomu przeciwciał poszczepiennych, dane z nadzoru nad różyczką i zespołem różyczki wrodzonej wskazują, że odporność nadal się utrzymuje i nie dochodzi do zachorowań. Około 91–100% szczepionych dwiema dawkami miało wykrywalne przeciwciała po 12 do 15 latach od przyjęcia drugiej dawki.
Tabela. Immunogenność, skuteczność rzeczywista i trwałość seroprotekcji po szczepieniu MMR II | |||||
---|---|---|---|---|---|
choroba | serokonwersja po 1 dawce (mediana, zakres) | skuteczność rzeczywista (efektywność) | czas utrzymywania się seroprotekcjia | ||
1 dawka | 2 dawki | 1 dawka | 2 dawki | ||
odra | 96% (84–100%) | 93% (39–100%) | 97% (67–100%) | ≥11 lat | ≥15 lat |
świnka | 94% (89–97%) | 78% (49–92%) | 88% (66–95%) | ≥10 lat | ≥15 lat |
różyczka | 99% (95–100%) | 97% (94–100%) | Nie dotyczy | ≥16 lat | ≥15 lat |
a seroprotekcja – stężenie swoistych przeciwciał w surowicy powyżej wartości uznanych za ochronne |
Jak widać z powyższej tabeli, najlepszą odpowiedź uzyskano właśnie na składową różyczkową szczepionki MMR II.
Podsumowując, zgodnie z zaleceniami Advisory Commitee on Immunization Practices (CDC) za odporne na różyczkę uznaje się osoby, które udokumentowały otrzymanie przynajmniej 1 dawki szczepionki MMR lub innej szczepionki przeciwko różyczce w wieku ≥12 miesięcy lub mają w surowicy swoiste przeciwciała (laboratoryjne dowody odporności). Ponieważ odporność poszczepienna utrzymuje się długo, nie ma potrzeby dodatkowego uodparniania kobiet w wieku rozrodczym, które zostały zaszczepione w dzieciństwie.
Po ewentualnym podaniu dawki przypominjącej szczepionki należy odczekać z zachodzeniem w ciążę 1 miesiąc. Nie należy sprawdzać odpowiedzi poszczepiennej, gdyż uzyskane miano swoistych przeciwciał, choć wystarczające do ochrony, może być na tyle małe, że może nie zostać wykryte testami komercyjnymi.
Piśmiennictwo:
1. Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada (SOGC) guideline on rubella in pregnancy J. Obstet. Gynaecol. Can. 2008; 30:1522. Prevention of measles, rubella, congenital rubella syndrome, and mumps, 2013: summary recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm. Rep., 2013; 62: 1–34 (p. Zapobieganie zachorowaniom na odrę, świnkę i różyczkę oraz profilaktyka zespołu różyczki wrodzonej. Zalecenia ACIP)
3. Centers for Disease Control and Prevention. The Pink Book. 12th edition. Atlanta, GA: Centers for Disease Control and Prevention; 2012
4. Demicheli V., Rivetti A., Debalini M.G. i wsp.: Vaccines for measles, mumps and rubella in children. Cochrane Database Syst Rev. 2012; 2: CD004407. doi: 10.1002/14651858.CD004407.pub3.