Małopłytkowość po szczepieniu MMR

Jakiej liczby płytek krwi można się spodziewać w badaniach laboratoryjnych po szczepieniu szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR)? Przy jakiej wartości lub w jakiej sytuacji należy wykonać pełną diagnostykę małopłytkowości, chociaż wiemy, że dziecko było niedawno szczepione tym preparatem?

Związek przyczynowy między małopłytkowością a szczepieniem MMR jest dobrze udokumentowany, choć ten niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) występuje rzadko. W przeglądzie systematycznym piśmiennictwa uwzględniającym 12 badań zapadalność na małopłytkowość po szczepieniu MMR wyniosła od 0,087 do 4/100 000 podanych dawek (mediana: 2,6/100 000 dawek), a różnice te wynikały prawdopodobnie z różnych systemów nadzoru nad zdarzeniami niepożądanymi. W związku z tym, że małopłytkowość jest rzadkim NOP po podaniu MMR, u większości zaszczepionych dzieci liczba płytek krwi będzie mieściła się w granicach normy. Nie ma zaleceń, aby oznaczać ich stężenie u każdego zaszczepionego dziecka, u którego nie stwierdza się klinicznych objawów małopłytkowości.

Zmniejszenie liczby płytek krwi obserwuje się zwykle w ciągu pierwszych 6 tygodni po podaniu MMR i najczęściej ustępuje ono w okresie od kilku dni do kilku tygodni, choć u 10% pacjentów może przejść w postać przewlekłą. W ocenie ewentualnego związku przyczynowo-skutkowego obserwowanej u pacjenta małopłytkowości ze szczepieniem można się posłużyć algorytmem World Health Organization (p. Algorytm oceny związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy szczepieniem a zdarzeniem niepożądanym w praktyce – przyp. red.).

Małopłytkowość związana z MMR najczęściej ma łagodny przebieg, a jej jedynym objawem może być wybroczynowa osutka na skórze. W podstawowej diagnostyce należy uwzględnić przede wszystkim morfologię krwi obwodowej z obrazem odsetkowym oraz podstawowe parametry układu krzepnięcia (czas częściowej tromboplastyny po aktywacji [APTT], międzynarodowy współczynnik znormalizowany [INR], czas protrombinowy [PT]), a następnie w badaniach kontrolnych monitorować dalszy przebieg. Trudno natomiast jednoznacznie sprecyzować, jakiej liczby płytek można się spodziewać w badaniach laboratoryjnych, bo ich stężenie bywa bardzo różne.

U większości dzieci liczba płytek normalizuje się maksymalnie w ciągu kilku tygodni. Jeśli ten stan się utrzymuje, dziecko należy skierować do ośrodka hematologicznego i ewentualnie rozważyć poszerzenie diagnostyki hematologicznej.

Warto podkreślić, że ryzyko małopłytkowości po zakażeniu dzikim wirusem odry lub różyczki jest znacznie większe niż po szczepieniu. Według danych amerykańskich małopłytkowość występuje w przebiegu odry z częstością 33/100 000 zachorowań, a w przebiegu różyczki nawet 1200/100 000 zachorowań.