Jak potwierdzić wykonanie szczepienia BCG?

Obecnie 6-letnie dziecko przez 1. rok życia mieszkało w Irlandii i tam miało realizowane szczepienia. Aktualnie mieszka w Polsce i jest szczepione zgodnie z polskim PSO. Matka dostarczyła listę szczepień z Irlandii, nie posiadała książeczki zdrowia. Na liście tej nie ma szczepienia BCG, jednak u dziecka obecna jest blizna na lewym ramieniu. Jakie powinno być postępowanie w takim przypadku? Jaki test może potwierdzić wykonanie szczepienia BCG?

Potwierdzenie szczepienia BCG u dziecka będzie bardzo trudne. Dodatni odczyn tuberkulinowy (>6 mm) u pacjenta nieszczepionego uznaje się za pozakaźny, natomiast u dziecka szczepionego interpretacja jest inna. Jeśli nie wiemy, do której grupy zaliczyć dziecko, w przypadku odczynu o wielkości między 6 a 15 mm nie można go prawidłowo zinterpretować. Jeżeli zdecydujemy się na wykonanie odczynu tuberkulinowego i uzyskamy dodatni wynik, kolejnym krokiem powinno być wykonanie testu wydzielania interferonu γ (IGRA), który pomoże rozstrzygnąć charakter odczynu.

Jest jeszcze druga możliwość – dostępną dokumentację można potraktować jako wiarygodne źródło informacji i zaszczepić dziecko. W Polsce jeszcze pod koniec XX wieku prowadzono rewakcynację, podając pierwszą dawkę BCG w okresie noworodkowym, kolejną w wieku 6 lat, a czasami również trzecią w wieku 12 lat. Ostatecznie z powodu braku skuteczności takiego postępowania zrezygnowano z powtórnych szczepień BCG. Z danych dostępnych w piśmiennictwie wynika, że po rewakcynacji dzieci z dodatnim odczynem tuberkulinowym, który nie był odczynem pozakaźnym, częściej niż u pozostałych rewakcynowanych dzieci obserwowano nasilony odczyn miejscowy. Po 2 miesiącach obserwacji nie stwierdzano różnic w obu grupach. W przypadku zaszczepienia osób zakażonych prątkiem gruźlicy obserwuje się zwiększone ryzyko tzw. fenomenu Kocha, czyli również odczynu w miejscu szczepienia. Te dane pokazują, że powtórne szczepienie, niezależnie od wyniku odczynu tuberkulinowego, nie zwiększa ryzyka ciężkich niepożądanych odczynów, dlatego podjęcie decyzji o szczepieniu BCG na podstawie dokumentacji nie będzie błędem. W tej sytuacji proponuję przedstawić rodzicom obie możliwości postępowania i podjąć wspólnie decyzję. Czasami blizny, które mogą sugerować wykonane szczepienie BCG, mogą być wynikiem innego procesu. Z takimi przypadkami spotykałam się już w poradni konsultacyjnej szczepień.