Czy można szczepić przeciwko COVID-19 chorych na choroby autoimmunologiczne? Czy przed szczepieniem lub po szczepieniu należy zmodyfikować leczenie immunomodulujące?
American College of Rheumatology (ACR) opublikowało w marcu 2021 roku stanowisko dotyczące stosowania zarejestrowanych w USA szczepionek mRNA (szczepionki wektorowe nie były zarejestrowane w czasie przygotowywania stanowiska).1
Chorych na choroby reumatyczne można szczepić przeciwko COVID-19 według takich samych zasad jak wszystkie pozostałe osoby. U niektórych pacjentów z tej grupy (np. przyjmujących rytuksymab, chorych na toczeń rumieniowaty układowy otrzymujących leczenie cytotoksyczne i GKS w dużej dawce) ryzyko zakażenia, jego ciężkiego przebiegu i powikłań może być większe niż w populacji ogólnej, a skuteczność szczepienia mniejsza. Jeśli jest to możliwe, należy szczepić chorych w czasie dobrej kontroli choroby.
W przypadku większości leków immunomodulujących nie ma konieczności modyfikowania ich dawkowania przed szczepieniem. ACR zaleca jednak opóźnienie szczepienia u chorych leczonych rytuksymabem – pierwszą dawkę szczepionki należy podać 4 tygodnie przed kolejnym planowanym cyklem rytuksymabu, o ile ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 jest małe lub można je zmniejszyć przez odpowiednie środki zapobiegawcze. Abataceptu s.c. nie należy podawać na tydzień przed pierwszą dawką szczepionki, a przy podaniu leku i.v. pierwszą dawkę szczepionki należy podać po upływie 4 tygodni; nie trzeba modyfikować leczenia w związku z drugą dawką szczepionki.
Nie ma natomiast konieczności opóźniania szczepienia i modyfikacji leczenia immunomodulującego u chorych otrzymujących: lek immunosupresyjny (mykofenolan mofetylu, azatioprynę, cyklofosfamid i.v. i p.o.), konwencjonalny lek modyfikujący przebieg choroby (hydroksychlorochinę, sulfasalazynę, metotreksat, leflunomid), inhibitor czynnika martwicy nowotworów (TNF), inhibitor interleukiny (IL) 1 (anakinra, kanakinumab), inhibitor IL-6R (sarilumab, tocilizumab), inhibitor IL-17 (iksekizumab, sekukinumab), inhibitor IL-12/23 (ustekinumab), inhibitor IL-23 (guselkumab, ryzankizumab), apremilast, inhibitor JAK (baricytynib, tofacytynib, upadacytynib), belimumab, doustny inhibitor kalcyneuryny, GKS (w dawce równoważnej <20 mg/d prednizonu; nie osiągnięto zgodności co do większej dawki) i immunoglobuliny dożylne (IVIG).
Po szczepieniu przeciwko COVID-19 zaleca się wstrzymanie podawania niektórych leków, jeśli tylko choroba jest dobrze kontrolowana. Według stanowiska ACR dotyczy to:
- metotreksatu i inhibitorów JAK – należy wstrzymać podawanie leku przez tydzień po każdej dawce szczepionki
- abataceptu s.c. – należy wstrzymać na tydzień przed (p. wyżej) i tydzień po pierwszej dawce szczepionki (bez wstrzymywania po drugiej dawce); i.v. – jeśli pierwszą dawkę szczepionki podano po 4 tygodniach od ostatniej dawki abataceptu, to kolejną dawkę leku należy opóźnić o tydzień (czyli podać po 5 tyg. od poprzedniej); nie ma potrzeby modyfikacji leczenia w związku z podaniem drugiej dawki szczepionki.
- cyklofosfamidu i.v. – podanie należy zaplanować około tygodnia po szczepieniu (dotyczy obu dawek)
- rytuksymabu – należy wstrzymać i podać po 1–2 tygodnie po drugiej dawce szczepionki.
Po szczepieniu nie ma natomiast potrzeby zmiany dawkowania: leków immunosupresyjnych (mykofenolanu mofetylu, azatiopryny, cyklofosfamidu p.o.), konwencjonalnych leków modyfikujących przebieg choroby (hydroksychlorochiny, sulfasalazyny, leflunomidu), inhibitorów TNF, inhibitorów interleukin (IL-1, IL-6R, IL-17, IL-12/23, IL-23), apremilastu, belimumabu, doustnych inhibitorów kalcyneuryny, GKS (niezależnie od dawki) i IVIG.
