Szczepienie przeciwko COVID-19 a szczepienia przed podróżą zagraniczną

Czy i jaki odstęp należy zachować pomiędzy szczepieniem przeciwko COVID-19 a szczepieniami obowiązkowymi i zalecanymi przed planowaną podróżą zagraniczną?

Jak dotąd nie przeprowadzono badań dotyczących podawania zarejestrowanych w UE szczepionek przeciwko COVID-19 z innymi szczepionkami podczas jednej wizyty.

Według aktualnych wytycznych amerykańskich CDC szczepionki przeciwko COVID-19 powinno się podawać z zachowaniem odstępu 14 dni od innych szczepień (wyjątkiem są wskazania do profilaktyki poekspozycyjnej tężca lub wścieklizny po szczepieniu przeciwko COVID-19).¹ Takie zalecenie zawiera również polski kwestionariusz wywiadu kwalifikacyjnego do szczepienia przeciwko COVID-19 i towarzysząca mu instrukcja interpretacji dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia. Postępowanie to wprowadzono dla ułatwienia interpretacji przyczyny ewentualnych NOP związanych z nowo wprowadzonymi szczepionkami. Z kolei według brytyjskiego JCVI odstęp pomiędzy szczepieniem przeciwko COVID-19 a podaniem innych szczepionek może być jeszcze krótszy – co najmniej 7 dni.² Te rekomendacje dotyczą zarówno szczepionek „nieżywych”, jak i szczepionek „żywych”, w tym stosowanych w medycynie podróży.

Szczepionka przeciwko żółtej gorączce zawiera atenuowane wirusy zdolne do replikacji. Zastosowanie innej szczepionki „żywej” (np. MMR lub przeciwko ospie wietrznej) w okresie do 4 tygodni po szczepieniu przeciwko żółtej gorączce może się wiązać z ryzykiem osłabienia odpowiedzi poszczepiennej, co wynika ze specyfiki odpowiedzi immunologicznej na preparaty zawierające atenuowane drobnoustroje. Z tego powodu amerykański Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), a także polski Program Szczepień Ochronnych zalecają zachowanie odstępu 4 tygodni pomiędzy podaniem 2 szczepionek „żywych”, o ile nie są podane podczas jednej wizyty.³ Ta zasada nie odnosi się jednak do szczepionek przeciwko COVID-19, gdyż żaden z zarejestrowanych w UE preparatów do czynnego uodpornienia przeciwko COVID-19 nie zawiera „żywych” drobnoustrojów.^4,5,6

Ustalając indywidualny kalendarz szczepień przed wyjazdem zagranicznym, należy wziąć pod uwagę, że w razie podróży do kraju wymagającego szczepienia przeciwko żółtej gorączce wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień potwierdzający uodpornienie przeciwko tej chorobie uzyskuje ważność po 10 dniach od szczepienia.⁷ Okres ten jest także niezbędny do wykształcenia wystarczającego poziomu odporności u podróżnego udającego się do regionu zagrożonego tą chorobą. W tym kontekście istotne jest, że w szczególnych sytuacjach CDC dopuszcza szczepienie przeciwko COVID-19 w odstępie krótszym niż 14 dni przed lub po zastosowaniu innych szczepionek, o ile korzyści związane ze szczepieniem wydają się przewyższać potencjalne ryzyko takiego rozwiązania (np. szczepienia poekspozycyjne przeciwko tężcowi, szczepienia przeciwko WZW typu A lub odrze osób nieodpornych w przypadku wystąpienia ogniska zakażeń) lub w celu uniknięcia niepotrzebnego opóźnienia szczepienia przeciwko COVID-19.¹ CDC nie podaje szczegółowych zaleceń dotyczących szczepień przed podróżami międzynarodowymi.

Optymalnym postępowaniem u pacjentów planujących wyjazd zagraniczny jest więc zachowanie zalecanego przez CDC 14-dniowego odstępu pomiędzy szczepieniem przeciwko COVID-19 a szczepieniami zalecanymi lub wymaganymi w kraju docelowym. W wyjątkowych sytuacjach, kiedy zachowanie takiego odstępu nie jest możliwe (np. ze względu na niedawne przyjęcie szczepionki przeciwko COVID-19 przez pacjenta i krótki okres do rozpoczęcia podróży wiążącej się z obowiązkiem szczepień lub istotną ekspozycją na zakażenia związane z regionem lub charakterem wyjazdu), decyzję należy podjąć na podstawie indywidualnej analizy korzyści i ryzyka.