Czy istnieją ograniczenia w zakresie wieku ciążowego dla podania szczepionki Tdap?

Czy są jakieś ograniczenia w zakresie wieku ciążowego dla podania szczepionki Tdap? Lekarz zakwalifikował do szczepienia ciężarną w 37. tygodniu ciąży, ale pielęgniarka odmówiła jego wykonania, powołując się na zapisy w PSO, zgodnie z którymi szczepienie Tdap zaleca się do 36. tygodnia ciąży.

Zgodnie z polskim Programem Szczepień Ochronnych (PSO) szczepienie przeciwko krztuścowi skojarzoną szczepionką zawierającą toksoid tężcowy, zmniejszoną dawkę toksoidu błoniczego i bezkomórkowych antygenów krztuśca (Tdap) jest szczególnie zalecane z uwagi na przesłanki epidemiologiczne kobietom w ciąży „po ukończeniu 27 do 36 tygodnia ciąży”. Jest to rzeczywiście optymalny czas na podanie szczepionki, pozwalający uzyskać „podwójną skuteczność”, ponieważ od 27. tygodnia ciąży łożysko jest w stanie transportować przeciwciała IgG do płodu. Wytworzenie odpowiedzi na podaną szczepionkę zwykle trwa około 2 tygodni. Ustalone ramy czasowe pozwalają zatem mamie odpowiedzieć na szczepienie i przekazać dziecku przez łożysko przeciwciała w dużym stężeniu. Jeśli jednak z jakiś powodów szczepienia Tdap nie wykonano w optymalnym okresie ciąży, a ciężarna zgłasza chęć szczepienia przeciwko krztuścowi, to nadal może skorzystać z tej formy profilaktyki. Należy się tylko liczyć z tym, że może nie zdążyć przekazać dużej ilości przeciwciał dziecku, jednak sama będzie chroniona przed zakażeniem i dzięki temu zrealizuje tzw. strategię kokonu. Zapisy w PSO nie powinny stanowić przeszkody w realizacji szczepienia na żadnym etapie ciąży, tym bardziej że w jego innym punkcie szczepienie Tdap jest zalecane wszystkim dorosłym, jako dawka uzupełniająca zamiast szczepionki przeciwko tężcowi i błonicy Td (łącznie z ciężarnymi w określonym tygodniu ciąży), a w kolejnym punkcie zaleca się szczepienie osób z otoczenia noworodków i niemowląt, czyli także opisanej pacjentki.

Podsumowując, jeśli ciężarna nie otrzymała wcześniej szczepionki Tdap, nadal może skorzystać ze szczepienia w ostatnich tygodniach ciąży. W zależności od długości trwania ciąży, w 37. tygodniu ciąży nadal istnieje szansa, że dziecko przyjdzie na świat częściowo chronione przed krztuścem, dlatego warto zabiegać o pilną realizację szczepienia. Wobec licznych danych potwierdzających bezpieczeństwo szczepienia przeciwko krztuścowi zarówno dla samej ciężarnej, jak i jej potomstwa, oraz zaleceń dotyczących zapewnienia ochrony dzięki przekazywaniu przeciwciał przez łożysko i tzw. strategii kokonu, zapis w PSO dotyczący konkretnego okresu ciąży należy traktować jako podpowiedź, kiedy przypada optymalny moment na wykonanie szczepienia, a nie warunek bezwzględny.

Bardziej fortunne sformułowanie znalazło się w wytycznych amerykańskich, które mówią: „Personel medyczny powinien proponować szczepienie Tdap podczas każdej ciąży, niezależnie od wcześniej przyjętych dawek. W celu zmaksymalizowania matczynej odpowiedzi i przekazania przeciwciał do płodu, optymalny czas na wykonanie szczepienia to 27.–36. tydzień ciąży, ale Tdap można podać w dowolnym okresie podczas ciąży”.