Kiedy wykonać szczepienie przeciwko krztuścowi u kobiety planującej ciążę?

Młoda kobieta planująca ciążę nie była w dzieciństwie szczepiona przeciwko krztuścowi (przeciwwskazania neurologiczne). Czy należy jej podać szczepionkę dTpa już teraz czy dopiero w czasie ciąży? Obecnie nie stwierdza się przeciwwskazań do szczepienia.

Według aktualnego PSO szczepienie przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi jest zalecane: „kobietom planującym ciążę lub w ciąży (po 28. tygodniu ciąży)”. Skoro nie stwierdza się już przeciwwskazań neurologicznych do szczepienia, pacjentkę można zaszczepić zarówno obecnie, jeszcze przed zajściem w ciążę, jak i później, gdy będzie już w ciąży. Zaletą szczepienia przeciwko krztuścowi w trakcie ciąży jest to, że nie tylko czynnie uodparnia matkę, ale także chroni noworodka (tzw. uodpornienie biernie – przekazanie przeciwciał przez łożysko). Ponieważ przeciwciała przeciwko krztuścowi utrzymują się w surowicy stosunkowo krótko, a transport przezłożyskowy zachodzi głównie pod koniec ciąży, szczepienie przeciwko krztuścowi warto wykonać w III trymestrze, między 27. a 36. tygodniem ciąży (zalecenia Advisory Committee on Immunization Practices [ACIP]). Pewną niewiadomą jest czas zajścia w ciążę. Jeśli zajście w ciążę się opóźni i młoda kobieta będzie wymagała dawki przypominającej szczepionki przeciwko tężcowi i błonicy, które jest zalecane wszystkim dorosłym co 10 lat, to należy wtedy jej podać szczepionkę z komponentą krztuścową (dTpa). Ze względu na korzyści dla dziecka w razie zajścia w ciążę będzie można podać kolejną dawkę szczepionki pod koniec ciąży, nawet jeśli od wcześniejszego szczepienia nie upłynie jeszcze rok. Podkreślę, że szczepionki typu dTpa o zmniejszonej zawartości komponenty krztuścowej i błoniczej charakteryzują się dobrym profilem bezpieczeństwa. Jeżeli chodzi o ryzyko niepożądanych odczynów poszczepiennych, to jest ono podobne w przypadku szczepionki dTpa i szczepionek błoniczo-tężcowych (Td). Najczęściej obserwuje się odczyny miejscowe, takie jak bolesność w miejscu wkłucia, zaczerwienienie i obrzęk, a rzadziej objawy ogólne, drażliwość, senność, ból głowy i umiarkowaną gorączkę. Ewentualne odczyny poszczepienne mają charakter przejściowy, nie zagrażają ciąży i ustępują, nie pozostawiając trwałych następstw.

Podsumowując, jeśli pacjentka zajdzie w ciążę w najbliższym czasie, lepszą opcją będzie jej zaszczepienie w III trymetrze, po ukończeniu 28. tygodnia ciąży, zgodnie z aktualnym PSO. Jeśli natomiast zajście w ciążę odwlecze się w czasie i wskazane będzie podanie dawki przypominającej przeciwko tężcowi i błonicy, to pacjentkę można zaszczepić także przed zajściem w ciążę.