Zalecenia PTP dotyczące szczepień dzieci w czasie epidemii COVID-19

Opracowała Małgorzata Ściubisz

Polskie Towarzystwo Pediatryczne (PTP) oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii wydali zalecenia dotyczące opieki ambulatoryjnej nad dziećmi w czasie epidemii COVID-19. Dokument opublikowano 20 kwietnia 2020 roku na stronie internetowej PTP. W wytycznych uwzględniono również zasady realizacji szczepień ochronnych (część C oryginalnego dokumentu), które przedstawiamy poniżej.

Zgodnie z wytycznymi PTP szczepienia ochronne należy realizować z uwzględnieniem:

1. krajowej i lokalnej (na poziomie województwa, regionu, miasta) sytuacji epidemiologicznej
2. możliwości organizacyjnych i kadrowych danego podmiotu leczniczego
3. pod kontrolą Powiatowych Stacji-Sanitarno-Epidemiologicznych (PSSE).

W czasie wizyty przeznaczonej na szczepienie należy zapewnić odpowiednią ochronę przed zakażeniem zarówno personelowi medycznemu, jak i pacjentom. W opinii PTP oraz konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii zastosowanie zalecanych środków ostrożności pozwala założyć, że ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 dzieci i rodziców lub opiekunów w trakcie wizyty w poradni jest mniejsze niż ryzyko niekorzystnych następstw zdrowotnych wynikających z opóźnienia szczepień.

Szczepienia ochronne dzieci

PTP oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii zalecają, aby:

1. realizować rutynowe szczepienia noworodków na oddziałach noworodkowych zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO)
2. noworodki urodzone przez matki chore na COVID-19 zaszczepić na oddziale noworodkowym przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B, a także przeciwko gruźlicy (szczepienie BCG w takiej sytuacji, przed wykluczeniem zakażenia SARS-CoV-2 u noworodka, jest jednak kontrowersyjne z uwagi na brak danych naukowych dotyczących bezpieczeństwa i potencjalne ryzyko zinterpretowania objawów COVID-19 u dziecka jako niepożądanego odczynu poszczepiennego, dlatego decyzję powinno się podejmować indywidualnie z uwzględnieniem bilansu korzyści i ryzyka; p. Czy noworodka matki z potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2 można zaszczepić po urodzeniu zgodnie z PSO przeciwko gruźlicy (BCG) i WZW typu B? – przyp. red.)
3. priorytetowo traktować realizację szczepień obowiązkowych i zalecanych w pierwszych 2 latach życia zgodnie z PSO
4. u dzieci do 18. roku życia szczepienia realizować w miarę potrzeb pacjenta i możliwości organizacyjnych podmiotu leczniczego
5. u dzieci i młodzieży realizować również te szczepienia, których dokończenie wynika z zapisów Charakterystyki Produktu Leczniczego (ChPL)
6. realizować szczepienia zalecane u dzieci z grup ryzyka, szczególnie przeciwko pneumokokom i grypie.

Zaleca się także realizację szczepień przeciwko krztuścowi u zdrowych kobiet w ciąży oraz przeciwko pneumokokom i grypie u osób dorosłych z grup ryzyka.

Usprawnienie realizacji szczepień ochronnych

PTP oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii zalecają:

1. realizację szczepień preparatami skojarzonymi, optymalnie 6-składnikowymi
2. podawanie kolejnych dawek szczepionki w jak najkrótszych, dopuszczalnych odstępach czasu
3. realizację kilku szczepień na jednej wizycie (zgodnie z ChPL i PSO).

Środki ostrożności i zasady bezpieczeństwa

W czasie planowania wizyt i realizacji szczepień PTP oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii zalecają:

1. zdalne (np. telefoniczne):
   • zebranie wywiadu epidemiologicznego dotyczącego czynników ryzyka COVID-19 zarówno u dziecka, jego rodziców lub opiekunów, jak i innych domowników
   • przeprowadzenie wstępnej kwalifikacji do szczepienia
2. obecność z dzieckiem 1 zdrowego rodzica lub opiekuna
3. bezwzględne stosowanie ogólnie zalecanych środków ochrony na terenie poradni, w tym środków ochrony indywidualnej, dezynfekcji powierzchni, stosowanie separacji przestrzennej (tzn. dzieci chore i zdrowe nie mogą przebywać w tym samym czasie w tych samych pomieszczeniach w poradni)
4. usunięcie z poczekalni wszystkich zabawek i czasopism
5. zminimalizowanie fizycznego kontaktu z dokumentacją medyczną dziecka
6. udostępnienie rodzicom osobnego długopisu potrzebnego do podpisania formularza zgody, odpowiednio zdezynfekowanego przed użyciem
7. zapewnienie pomieszczenia, w którym dziecko będzie czekać po szczepieniu
8. wysyłanie przypomnienia do pacjentów kwalifikujących się do szczepienia z informacją, że mogą otrzymać szczepienie, w tym przeciwko grypie
9. uświadamianie rodzicom dzieci, że rezygnacja ze szczepienia dziecka sprawia, że pozostaje ono podatne na choroby, którym szczepienie może zapobiec.

PTP oraz konsultant krajowy w dziedzinie pediatrii zalecają, aby z uwagi na stan epidemii COVID-19 przy wejściach do poradni umieścić informację o konieczności przestrzegania specjalnych środków ostrożności (m.in. przebywaniu na terenie poradni z dzieckiem tylko 1 rodzica lub opiekuna).

Podsumowanie najważniejszych zaleceń PTP dotyczące opieki ambulatoryjnej i wizyt profilaktycznych – p. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego i Konsultanta Krajowego w dziedzinie pediatrii dotyczące opieki ambulatoryjnej nad dziećmi w czasie pandemii COVID-19.

Dokument przygotowali: prof. Teresa Jackowska (Konsultant Krajowy w dziedzinie pediatrii), prof. Jarosław Peregud-Pogorzelski (Prezes Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego), prof. Magdalena Marczyńska (Przewodnicząca zespołu doradczego ekspertów ds. dzieci podejrzanych lub zakażonych SARS-CoV-2 przy Konsultancie Krajowym w dziedzinie chorób zakaźnych), dr hab. n. med. Hanna Czajka (członek PTP)