WHO zatwierdziła drugą szczepionkę przeciwko malarii

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała zalecenia dotyczące stosowania nowej szczepionki – R21/Matrix-M – przeciwko malarii wywołanej przez Plasmodium falciparum u dzieci. To druga na świecie, obok preparatu RTS,S/AS01, szczepionka przeznaczona do zapobiegania tej chorobie (p. WHO zatwierdziła pierwszą na świecie szczepionkę przeciwko malarii).

Preparat opracował Instytut Jennera Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz Serum Institute w Indiach, przy wsparciu European and Developing Countries Clinical Trials Partnership (EDCTP), a także European Investment Bank (EIB). Aktualnie szczepionka R21/Matrix-M jest zarejestrowana do stosowania w 3 krajach Afryki (Ghana, Nigeria, Burkina Faso).

Szczepionka R21/Matrix-M przeszła pomyślnie III fazę badań klinicznych. Przeprowadzono je w 4 krajach Afryki (Burkina Faso, Kenia, Mali, Tanzania) i populacji 4800 dzieci w wieku 5–36 miesięcy (w grupie kontrolnej dzieci otrzymywały szczepionkę przeciwko wściekliźnie). Pełny schemat szczepienia obejmował podanie 3 dawek szczepienia podstawowego oraz 1 dawki przypominającej. Wykazano, że okresie 12 miesięcy obserwacji 3 dawki szczepionki zmniejszały ryzyko zachorowania na objawową malarię o 75% (95% CI: 71–79) w krajach o dużej sezonowej transmisji tej choroby oraz o 66% (95% CI: 61–74) w krajach z bardziej stałą transmisją malarii. Choć zaobserwowano zjawisko zmniejszania się skuteczności szczepionki wraz z upływem czasu, to podanie 4 dawki (przypominającej) wzmacniało efekt ochronny – w okresie 18 miesięcy obserwacji szczepienie zmniejszało ryzyko objawowej malarii o 74% (95% CI: 70–77). Szczepionka była dobrze tolerowana i charakteryzowała się korzystnym profilem bezpieczeństwa (oficjalna publikacja przedstawiająca wyniki badania III fazy jeszcze się nie ukazała).

R21 jest szczepionką podjednostkową z systemem adiuwantowy Matrix-M (opracowanym przez firmę Novavax, zastosowanym m.in. w podjednostkowej szczepionce przeciwko COVID-19 tego producenta [Nuvaxovid]).

WHO zwraca uwagę, że zapotrzebowanie na szczepionki przeciwko malarii jest bardzo duże, a podaż dotychczas dostępnego preparatu RTS,S jest ograniczona. Dodanie R21 do listy szczepionek przeciwko malarii zalecanych przez WHO pomoże zapewnić wystarczający dostęp do tej metody profilaktyki dla wszystkich dzieci mieszkających na obszarach, gdzie malaria stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego. Szczepionka R21 zawiera małą dawkę antygenu (5 µg), co oznacza, że można ją produkować na masową skalę przy względnie niewielkich kosztach. Ma to ogromne znacznie przy realizacji programów szczepień w krajach o niskich dochodach.