W czasopiśmie „Morbidity and Mortality Weekly Report” opublikowano kolejny raport podsumowujący działania z lat 2000–2021 mające na celu eliminację odry na świecie. Co udało się osiągnąć?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że latach 2000–2021 liczba zachorowań na odrę na świecie zmniejszyła się o 72% – z 34 013 000 w 2000 roku do 9 484 000 w 2021 roku, a roczna liczba zgonów zmniejszyła się o 83% – 761 000 do 128 000. Szacuje również, że w ciągu 21 lat dzięki szczepieniom ochronnym udało się zapobiec 56 mln zgonów z powodu odry na świecie.
Ten niebywały sukces przyćmiewa jednak fakt, że czasie pandemii COVID-19 pogorszyła się realizacja szczepień przeciwko odrze. W 2021 roku pierwszą dawkę szczepionki zawierającej wirusa odry (MCV1) otrzymało 81% dzieci w wieku 13–24 miesięcy, co oznacza, że 24,7 mln dzieci z tej grupy wiekowej pozostało nieuodpornionych przeciwko tej chorobie. Jest to najmniejszy wskaźnik wyszczepialności, jaki odnotowano od 2008 roku. Od 2019 roku odsetek dzieci, który otrzymały MCV1, zmniejsza się we wszystkich Regionach WHO, w tym również Regionie Europejskim osiągając w 2020 i 2021 roku 94%. Stopniowo zmniejsza się również odsetek dzieci zaszczepionych drugą dawką (MCV2) i aktualnie we wszystkich regionach WHO wynosi <95%, czyli progu zapewniającego przerwanie transmisji wirusa odry w populacji. Dobrą informacją jest natomiast to, że w 2021 roku kolejne 3 kraje (Komory, Wybrzeże Kości Słoniowej, Gwinea Równikowa) wprowadziły MCV2 do powszechnych programów szczepień (PSO). Ogółem w ciągu 21 lat o 92% zwiększyła się liczba krajów, które wprowadziły MCV2 do PSO – z 95 (50%) w 2000 roku do 182 (94%) w 2021 roku. Dodatkowo w 2021 roku w 18 krajach na świecie około 150 mln osób otrzymało MCV w ramach programów szczepień wychwytujących.
W latach 2000–2016 zapadalność na odrę zmniejszyła się o 88% – ze 145 do 18/1 000 000. W 2019 roku ponownie się zwiększyła do 120/1 000 000, a następnie zmniejszyła się do 21/1000 000 w 2020 roku i 17/1000 000 w 2021 roku. W raporcie zwrócono uwagę, że mniejsza zapadalność mogła być wynikiem zmniejszenia transmisji wirusa w wyniku odporności nabytej w czasie ognisk epidemicznych odry w latach 2017–2019, działań przeciwepidemicznych wprowadzonych w związku z COVID-19, ale również pogorszenia czułości nadzoru nad zachorowaniami na odrę. Do laboratoriów działających w ramach Światowej Sieci Laboratoriów ds. Diagnostyki Odry i Różyczki (Global Measles and Rubella Laboratory Network – GMRLN) nadzorowanej przez WHO w 2020 roku wpłynęło łącznie 122 517 próbek do badania w kierunku zakażenia wirusem odry, a w 2021 roku ich liczba była jeszcze mniejsza (122 116).
Na koniec 2021 roku żaden Region WHO nie otrzymał statusu wolnego od rodzimych zachorowań na odrę. Co więcej, w Regionie Ameryki Północnej i Południowej, który w 2016 roku jako pierwszy na świecie osiągnął całkowitą eliminacje odry, ponownie stwierdzono transmisję wirusa endemicznego – w Wenezueli (2016 r.) oraz Brazylii (2018 r.). Od 2016 roku ponowną transmisję wirusa stwierdzono także w 8 innych krajach (Albania, Kambodża, Czechy, Litwa, Mongolia, Słowacja, Wielka Brytania, Uzbekistan). W 2021 roku w 22 krajach w 2 Regionach WHO (Afrykańskim i Wschodniej części Morza Śródziemnego) zarejestrowano duże epidemie odry.
