Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do ministra zdrowia z wnioskiem o doprecyzowanie przepisów dotyczących zgłaszania niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Uważa bowiem, że w tej chwili są one niespójne i mogą nie spełniać celów, dla których zostały ustanowione.
Fot. istockphoto.com
RPO przypomina, że zgodnie z przepisami ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje wystąpienie NOP, „ma obowiązek, w ciągu 24 godzin od powzięcia podejrzenia jego wystąpienia, zgłoszenia takiego przypadku do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego właściwego dla miejsca powzięcia podejrzenia jego wystąpienia”. Natomiast właściwy państwowy inspektor sanitarny uzupełnia zgłoszenie NOP o informacje zebrane w miejscu wykonania szczepienia lub niezwłocznie przekazuje zgłoszenie państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu właściwemu ze względu na miejsce wykonania szczepienia oraz prowadzi rejestr zgłoszeń NOP.
Z kolei rozporządzenie ministra zdrowia w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych określa m.in. rodzaje NOP i kryteria ich rozpoznawania na potrzeby nadzoru epidemiologicznego, sposób zgłaszania, wzory formularzy zgłoszeń, sposób prowadzenia rejestru zgłoszeń, udostępniania danych nim objętych oraz okres ich przechowywania.
Rzecznik podkreśla, że zgodnie z rozporządzeniem, zgłoszenie NOP lekarz lub felczer przesyła listem poleconym w dwóch kopertach, z których koperta wewnętrzna opatrzona jest wyraźnym adresem zwrotnym nadawcy i nadrukiem „dokumentacja medyczna”, albo przesyła za pomocą poczty elektronicznej, jeżeli pozwalają na to techniczne możliwości nadawcy i odbiorcy, w formie przesyłek kodowanych, albo przekazuje w zamkniętej kopercie bezpośrednio osobie upoważnionej do ich odbioru za pokwitowaniem.
Jest oczywiste, że jeśli zgłoszenie zostanie wysłane pocztą, może do adresata dojść po kilku (czy nawet kilkunastu) dniach. Tymczasem to samo rozporządzenie przewiduje „pośpiech” instytucji nadzoru sanitarnego. – W przypadku wystąpienia ciężkiego lub poważnego niepożądanego odczynu poszczepiennego właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, nie później niż po upływie godziny po powzięciu wiadomości, udostępnia informacje o fakcie wystąpienia takiego odczynu właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu. Z kolei państwowy wojewódzki inspektor sanitarny, nie później niż po upływie godziny od powzięcia wiadomości, o której mowa powyżej, niezwłocznie udostępnia tę informację Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu i wojewódzkiemu inspektorowi farmaceutycznemu – przywołuje przepisy RPO, wyjaśniając, że jego obawy „budzi czas oraz sposób w jaki lekarz lub felczer, który podejrzewa lub rozpoznaje wystąpienie niepożądanego odczynu poszczepiennego, jest obowiązany poinformować o tym przypadku państwowego powiatowego inspektora sanitarnego”.
– Obecnie znajdujący się w przepisach sposób przekazywania informacji o niepożądanych odczynach poszczepiennych – listowny, bez wcześniejszej np. telefonicznej informacji, stanowi przeszkodę w wypełnieniu obowiązku poinformowania przez lekarza w czasie 24 godzin o jego wystąpieniu – pisze wprost do ministra zdrowia Adam Bodnar, podkreślając, że może to skutkować zwłoką w przekazywaniu informacji o NOP. Ma to znaczenie zwłaszcza w przypadku ciężkich NOP. Im wcześniej inspekcja sanitarna zostanie o tym powiadomiona, tym wcześniej może podjąć niezbędne działania.
– W związku z tym konieczne wydaje się stworzenie świadczeniodawcom prawnej możliwości, jak najszybszego informowania o NOP, tym bardziej, że taki obowiązek niezwłocznej informacji, tj. nie później niż po upływie godziny, został nałożony na państwową inspekcję sanitarną – zwraca uwagę RPO, przywołując w tym kontekście raport Najwyższej Izby Kontroli z 2016 roku, w którym Izba zwracała uwagę na tę niespójność przepisów.
– Przedmiotowa kontrola wykazała, że część świadczeniodawców nie przestrzegała obowiązku przekazania informacji o NOP w ciągu 24 godzin od powzięcia podejrzenia jego wystąpienia. Dodatkowo nadmieniono, że otrzymanie przez wskazane w rozporządzeniu podmioty informacji o ciężkich NOP dopiero po kilkunastu dniach od jego wystąpienia, może uniemożliwić podjęcie skutecznych czynności zapobiegawczych (np. w przypadku serii szczepionek wywołujących NOP na skutek ich wadliwości) i podważa zasadność obowiązku niezwłocznego działania właściwych organów – przypomina RPO.
