W wielu krajach na świecie, także w Europie, zwiększa się liczba zachorowań na krztusiec, zwłaszcza wśród młodzieży i dorosłych. Sytuacja taka jest zagrożeniem dla noworodków i najmłodszych niemowląt, których jeszcze nie zdążono zaszczepić przeciwko krztuścowi, ze względu na ryzyko zakażenia i ciężki przebieg krztuśca w tej populacji.
W 2012 roku w stanie Waszyngton w Stanach Zjednoczonych zarejestrowano prawie 5000 zachorowań, z czego zaskakująco duży odsetek dotyczył nastolatków w wieku 13–14 lat, pomimo iż ponad 86% z nich otrzymało dawkę przypominającą szczepionki zawierającą bezkomórkowy komponent krztuśca (dTpa). Wzbudziło to obawy, że skuteczność dTpa może się szybko zmniejszać (p. Szczepienie przeciwko krztuścowi zapewniało dobrą ochronę, lecz skuteczność zmniejszała się wraz z upływem czasu).
W najnowszym numerze czasopisma „Pediatrics” opublikowano wyniki amerykańskiego badania kliniczno-kontrolnego oceniającego skuteczność rzeczywistą szczepienia przypominającego przeciwko krztuścowi (dTpa) nastolatków w wieku 11–19 lat (śr. 14 lat), w zależności od rodzaju szczepionek podanych w ramach szczepienia podstawowego (bezkomórkowa vs schemat mieszany: całokomórkowa i bezkomórkowa). Badanie przeprowadzono w stanie Waszyngton od stycznia do sierpnia 2012 roku, w okresie istotnie zwiększonej zapadalności na krztusiec.
„Przeprowadzona analiza wykazała, że wśród nastolatków, których wcześniej szczepiono tylko szczepionką bezkomórkową (DTPa), skuteczność rzeczywista dawki przypominającej dTpa w zapobieganiu zachorowaniom na krztusiec w ciągu 4 lat wyniosła średnio około 64%, a znaczne zmniejszenie skuteczności zaobserwowaliśmy już po 2 latach od szczepienia” – powiedziała dr Anna Acosta z National Center for Immunization and Respiratory Diseases (CDC), główna autorka opublikowanej pracy. Podobne wyniki uzyskano w grupie nastolatków, którzy w ramach szczepienia podstawowego otrzymali zarówno szczepionkę całokomórkową (DTPw), jak i bezkomórkową.
„Zanik ochrony poszczepiennej mógł niestety mieć istotny wpływ na zwiększenie liczby zachorowań na krztusiec w tej populacji” – dodała dr Acosta. Zaznaczyła również, że wyniki badania mogą sugerować, że zanik ochrony poszczepiennej może nieco szybszy w przypadku realizacji całego schematu szczepionką bezkomórkową.
Jednak Dr James Cherry z University of California w Stanach Zjednoczonych w komentarzu redakcyjnym do tego badania zwraca uwagę, że zwiększenie zapadalności na krztusiec obserwowano już na 14 lat przed wprowadzeniem do użycia szczepionki bezkomórkowej. Nie bez znaczenia jest fakt, że także po naturalnym zakażeniu pałeczką krztuśca ochrona przed ponownym zachorowaniem szybko zanika. Różnice w odpowiedzi immunologicznej na szczepienie pomiędzy dziećmi a nastolatkami i osobami dorosłymi także mogą wpływać na zwiększenie zapadalności na krztusiec.
Pomimo trudności z wyeliminowaniem zachorowań na krztusiec dr Anna Acosta i dr James Cherry zgadzają się jednak, że szczepienie przeciwko krztuścowi jest bardzo ważne (p. także: Skuteczność rzeczywista DTPa i dTpa u dzieci i młodzieży). „W mojej opinii powinniśmy kontynuować program szczepień ochronnych przeciwko krztuścowi w obecnej formie” – mówi dr Cherry.
„Bardzo ważne jest również, aby szczepieniami ochronnymi objąć wszystkie ciężarne między 28. a 38. tygodniem ciąży, co pozwoli na pośrednią ochronę noworodków i niemowląt w wieku do 3 miesięcy (do momentu otrzymania pierwszej dawki szczepienia), które są najbardziej narażone na wystąpienie ciężkich powikłań w wyniku zachorowania na krztusiec” – dodaje dr Cherry (p. Szczepienie przypominające ciężarnych przeciwko krztuścowi wysoce skuteczne). „Już sama ta interwencja może zapobiec niemal wszystkim zgonom z powodu krztuśca u najmłodszych niemowląt” – uzupełnia (p. także: Szczepienie przypominające ciężarnych przeciwko krztuścowi wysoce skuteczne).
W podsumowaniu wyników autorzy badania podkreślają konieczność zintensyfikowania badań nad mechanizmem odpowiedzi immunologicznej na zakażenie pałeczką krztuśca oraz opracowaniem nowej, skuteczniejszej szczepionki przeciwko tej chorobie.
