W 1974 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała Rozszerzony Program Szczepień (Expanded Program on Immunization) w celu zapewnienia wszystkim dzieciom dostępu do rutynowo zalecanych szczepionek. Od tego czasu odsetek dzieci zaszczepionych 4 podstawowymi szczepionkami – przeciwko gruźlicy (BCG), błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP), poliomyelitis i przeciwko odrze – zwiększył się z <5% do ≥84%. Do zalecanego schematu dodano również inne szczepionki. Za kluczowy wskaźnik wydajności Programu uważa się wyszczepialność trzecią dawką DTP u dzieci do 12. miesiąca życia.
W 2013 roku 84% dzieci do 12. miesiąca życia (tj. 111,8 mln dzieci) otrzymało 3 dawki szczepionki DTP. Wyszczepialność mieściła się w zakresie od 75% w Regionie Afrykańskim WHO do 96% w Regionie Europejskim i Zachodniego Pacyfiku. Natomiast odsetek dzieci zaszczepionych BCG, trzecią dawką szczepionki przeciwko poliomyelitis i pierwszą dawką szczepionki zawierającej wirusa odry wyniósł odpowiednio 90, 84 i 84%.
Wśród dzieci objętych zaleceniem szczepienia DTP, 3-dawkowego szczepienia pierwotnego nie ukończyło ok. 21,8 mln – 12,2 mln (56%) nie otrzymało pierwszej dawki DTP, a 9,6 mln (44%) rozpoczęło szczepienie pierwotne, lecz nie otrzymało wszystkich dawek. W ciągu 2013 roku 129 ze 194 krajów członkowskich WHO osiągnęło co najmniej 90% wyszczepialność trzecią dawką DTP. Połowa dzieci, które nie ukończyły szczepienia pierwotnego DTP w 1. roku życia, zamieszkiwała 3 kraje – Indie, Nigerię i Pakistan. Do krajowych programów szczepień na całym świecie wprowadza się również nowe szczepienia. Do końca 2013 roku powszechne szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby (WZW) typu B prowadzono w 183 (94%) krajach – w 93 (58%) szczepienie rozpoczynano w ciągu 1. doby życia w ramach zapobiegania transmisji zakażenia w okresie okołoporodowym. Odsetek populacji zaszczepionej 3 dawkami szczepionki przeciwko WZW typu B wyniósł 81% (w obliczeniach uwzględniono również kraje, które nie wprowadziły rutynowych szczepień przeciwko WZW typu B) i mieścił się w zakresie od 74% w Regonie Azji Południowo-Wschodniej do 92% w Regionie Zachodniego Pacyfiku. Powszechne szczepienie przeciwko różyczce, Haemophilus influenzae typu b (Hib), rotawirusom (RV) i pneumokokom (szczepionką skoniugowaną [PCV]) prowadzone jest odpowiednio w 137, 189, 52 i 103 państwach. Odsetek dzieci zaszczepionych przeciwko różyczce wyniósł 44%, a dla 3 dawek szczepionki przeciwko Hib wartość ta wyniosła 52%. W przypadku kompletnego szczepienia przeciwko RV wyszczepialność kształtowała się na poziomie 14% (w Regionie Amerykańskim sięgnęła 70%). Natomiast odsetek dzieci zaszczepionych 3 dawkami PCV wyniósł 25% – największą wyszczepialność (77%) odnotowano w Regionie Amerykańskim. Powszechne szczepienie 2 dawkami szczepionki zawierającej wirusa odry prowadzone jest w 148 (76%) państwach, na świecie takie szczepienie otrzymało 53% dzieci. W większości (159) państw wykonuje się co najmniej jedno rutynowe szczepienie w 2. roku życia, zwykle jest to szczepienie uzupełniające szczepionką przeciwko poliomyelitis, szczepionką zawierającą składnik przeciwko tężcowi i błonicy oraz podanie drugiej dawki szczepionki zawierającej wirusa odry.
Wprowadzenie Rozszerzonego Programu Szczepień wiązało się z istotnym zwiększeniem wyszczepialności wśród dzieci. Jednak analizując okres 2009–2013 można stwierdzić, że przez 5 lat odsetek dzieci zaszczepionych 3 dawkami DTP pozostał na tym samym poziomie. W 2012 roku WHO zatwierdziła Global Vaccine Action Plan – strategię mającą na celu dalsze zwiększanie odsetka zaszczepionych dzieci. Jednym z punktów tej strategii jest ograniczenie nierówności w dostępie do rutynowo stosowanych szczepionek. Nierówności te potrafią być naprawdę duże, na co wskazuje również powyższy raport. Biorąc pod uwagę całą populację niekompletnie zaszczepionych dzieci, 70% takich dzieci mieszka na terenie tylko 10 państw.
