W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów znalazł się projekt nowelizacji ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw. Osobą odpowiedzialną za opracowanie projektu jest wiceminister zdrowia Waldemar Kraska, a planowany termin przyjęcia projektu przez rząd to IV kwartał br.
Projekt ustawy wprowadza dolny próg liczby specjalistycznych zespołów ratownictwa medycznego. Zakłada się, że na każde rozpoczęte 10 zespołów podstawowych w województwie powinien przypadać co najmniej jeden zespół specjalistyczny, przy czym mediana czasu dotarcia tych zespołów na miejsce zdarzenia – w skali każdego miesiąca – powinna być nie większa niż 20 minut. Skład i wyposażenie zespołów specjalistycznych pozostaną bez zmian, w odniesieniu do obecnie obowiązujących przepisów ustawy o PRM.
Jak przyznaje resort zdrowia, w PRM systematycznie maleje liczba specjalistycznych ZRM, a ich rozkład w poszczególnych województwach jest nierównomierny i waha się od 13% do 35% w stosunku do ogólnej liczby zespołów. Zdaniem MZ, lekarze kończący specjalizację w dziedzinie medycyny ratunkowej nie mogą być ograniczeni jedynie do możliwości zatrudnienia się w szpitalnym oddziale ratunkowym. "Ratownictwo pozaszpitalne powinno pozostać dla nich naturalnym i właściwym miejscem wykonywania zawodu" – twierdzi resort.
Motocykle ratunkowe, które dotychczas były składową wybranych zespołów wyposażonych w ambulanse, będą stanowiły odrębny rodzaj ZRM, który będzie jednym z elementów wojewódzkiego planu działania systemu PRM i oddzielnym produktem do sfinansowania w ramach umów zawieranych przez oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia. Motocyklowa jednostka ratownicza docierać będzie do pacjentów znajdujących się w miejscach, do których ambulans nie może dojechać, np. w miejscu, w którym odbywa się zgromadzenie. Motocykl ratunkowy będzie prowadzony przez osobę uprawnioną do medycznych czynności ratunkowych, wyposażony zostanie w niezbędne leki i wyroby medyczne, a także w sprzęt do obsługi SWD PRM. Liczbę zespołów motocyklowych szacuje się maksymalnie na jeden na każde rozpoczęte 400 tys. mieszkańców województwa, a czas działania tych jednostek to okres od dnia 1 maja do dnia 30 września, do 12 godzin w ciągu jednej doby.
W projekcie ustawy przewidziano, że zamiast wskaźnika stosowanego dotychczas przy wyliczaniu stawek ryczałtu dobowego na zespół podstawowy w wysokości 0,75 stawki na zespół specjalistyczny, wskaźnik kosztów całodobowego utrzymania zespołu specjalistycznego stanowić będzie 1,4 kosztów całodobowego utrzymania zespołu podstawowego. Z kolei wskaźnik kosztów 12-godzinnego utrzymania motocyklowej jednostki ratowniczej wyniesie 0,3 kosztów całodobowego utrzymania zespołu podstawowego.
Przed dokonaniem podziału środków na zadania zespołów ratownictwa medycznego pomiędzy poszczególne województwa wg ich udziału procentowanego w unormowanej liczbie zespołów w całym kraju, minister zdrowia będzie odejmował środki na realizację umów międzynarodowych, jak to ma miejsce obecnie, a także środki na motocyklowe jednostki ratownicze. Przewiduje się bowiem, że liczba motocyklowych jednostek w poszczególnych województwach – przynajmniej w pierwszych latach obowiązywania zmiany - będzie bardzo zróżnicowana, a ich rozmieszczenie nie będzie równomierne. Co za tym idzie do zaplanowania środków na ten cel nie będzie można zastosować algorytmu jednolitego dla wszystkich województw.
Projekt przewiduje ponadto zmianę definicji lekarza systemu przez jej rozszerzenie o specjalistów z dziedziny intensywnej terapii.
W stosunku do osób udzielających świadczeń zdrowotnych w jednostkach systemu, a więc w ZRM i w SOR, wprowadza się obowiązek ukończenia kursów postępowania w stanach nagłych. Z obowiązku tego zwolnieni zostaną lekarze specjaliści medycyny ratunkowej, anestezjologii i intensywnej terapii oraz pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego lub anestezjologii i intensywnej opieki, a także osoby odbywające specjalizację w tych dziedzinach. Niedopełnienie obowiązku odbycia wyżej wymienionych kursów skutkować będzie brakiem możliwości udzielania świadczeń zdrowotnych w jednostkach systemu. Kontrolę realizacji tego obowiązku powierza się dysponentom jednostek systemu.
"Liczba specjalistów medycyny ratunkowej (około 1 tys. osób) wciąż pozostaje niewystarczająca w stosunku do potrzeb jednostek systemu PRM, a doskonalenie zawodowe i kształcenie podyplomowe nie jest ukierunkowane na pogłębianie i aktualizowanie wiedzy z medycyny ratunkowej. Stąd potrzeba ustalenia realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego przez uczestnictwo w kursach z zakresu postępowania z osobami w stanie nagłym" – informuje MZ.
Z powodu coraz częstszego stosowania w ramach pierwszej pomocy produktów leczniczych wydawanych z przepisu lekarza, a niezbędnych osobom przewlekle chorym zagrożonym wystąpieniem stanu nagłego (np. wstrząsu anafilaktycznego, napadu padaczki czy chorującym na cukrzycę), w projekcie ustawy zostanie rozszerzona definicja pierwszej pomocy również o podawanie leków wydawanych z przepisu lekarza, które są dostępne na miejscu zdarzenia, w celu umożliwienia świadkom zdarzenia zgodnego z prawem postępowania.
Realizując postulat dysponentów ZRM wprowadzono zmianę, która dostosowuje wymagania dotyczące czasów dojazdu podstawowego ZRM do pacjenta do kodu, w którym zespół został zadysponowany. Kod ten przypisywany jest przez dyspozytora medycznego, po przeprowadzeniu wywiadu medycznego. Czas dojazdu w kodzie pierwszym (pilnym, dojazd na sygnale) pozostaje taki, jak dotychczas, natomiast w kodzie drugim (stabilnym) jest wydłużony o 5 minut. Czas dojazdu w kodzie drugim będzie wynosił do 10 minut. Mediana czasu dojazdu zespołów specjalistycznych będzie musiała pozostawać poniżej 20 minut w skali każdego miesiąca. Zrezygnowano ponadto z przepisu dotyczącego wyliczania trzeciego kwartyla czasu dotarcia, gdyż nie był on dotychczas przydatny. "Jazda na sygnale do każdego zdarzenia jest nieuzasadniona merytorycznie i niesie ryzyko kolizji drogowej lub wypadku z udziałem zespołu ratownictwa medycznego" – tłumaczy MZ.
Projekt ustawy przewiduje także nowelizację ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o systemie powiadamiania ratunkowego (Dz. U. 2021 r. poz. 268, z późn. zm.), a w także ustawy z dnia 17 września 2020 r. o zmianie ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego (Dz. U. poz. 1899) oraz ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2021 r. poz. 576, z późn. zm.) w taki sposób, aby utrzymana została bezterminowo możliwość kierowania połączeń alarmowych z nr 999 bezpośrednio do dyspozytorni medycznych, z pominięciem centrów powiadamiania ratunkowego. Utrzymaniu niezależnej od centrów powiadamiania ratunkowego obsługi nr alarmowego 999 służą wdrożone już rozwiązania technologiczne. Zgodnie z założeniami rozwoju SWD PRM od 2019 r. rozpoczęły się prace mające na celu budowę niezależnego PZŁ SWD PRM na potrzeby przyjmowania zgłoszeń głosowych wyłącznie z numeru alarmowego 999, głosowej komunikacji wewnętrznej oraz integrację łączności radiowej z PZŁ SWD PRM.
Jak wyjaśnia MZ, "kierowanie do centrów powiadamiania ratunkowego wszystkich połączeń telefonicznych z numerem alarmowym 999, które ma nastąpić od dnia 1 stycznia 2024 r., wydłuży znacznie czas obsługi zgłoszeń, a w konsekwencji również czas, w jakim osoba w stanie nagłym otrzyma pomoc medyczną. Z analizy czasów obsługi zgłoszeń alarmowych wpływających obecnie z numeru alarmowego 112 obsługiwanych przez operatorów i przekazywanych następnie do dyspozytorów medycznych oraz zgłoszeń wpływających bezpośrednio na numer alarmowy 999, obsługiwanych przez dyspozytorów medycznych wynika, iż średni czas obsługi zgłoszenia wpływającego na numer alarmowy 112 wynosi średnio 127,24 sek., zaś czas obsługi zgłoszenia wpływającego bezpośrednio na numer alarmowy 999 – 116,31 sek. Łączny średni czas obsługi zgłoszeń trafiających do dyspozytorni medycznej za pośrednictwem nr 112 to 243,55 sek. Oznacza to ponad dwukrotne wydłużenie czasu obsługi zgłoszenia alarmowego w sytuacji przyjmowania go za pośrednictwem nr 112. Dlatego istnieje potrzeba utrzymania możliwości bezpośredniego dodzwonienia się do dyspozytorni medycznej osób wzywających pomocy".
Ze względu na powstanie Podsystemu Zintegrowanej Łączności Systemu Wspomagania Dowodzenia Państwowego Ratownictwa Medycznego projekt przewiduje także dodanie w ustawie o PRM definicji PZŁ SWD PRM oraz zapewnienie obowiązku jego utrzymania i finansowania zarówno przez ministra właściwego do spraw zdrowia, jak i wojewodów.
Uporządkowany został zakres danych udostępnianych konsultantom w ochronie zdrowia i podmiotom, które współdziałają z systemem PRM, a także poszerzony został katalog danych udostępnianych na wniosek sądów, prokuratury i Policji o dane osobowe członków zespołów ratownictwa medycznego, dyspozytorów medycznych czy wojewódzkich koordynatorów ratownictwa medycznego. Odstąpiono od określania przez Ministra Zdrowia zakresu danych udostępnianych konsultantom i podmiotom prowadzącym działalność naukową i dydaktyczną, na rzecz rozwiązań ustawowych. Zawężony został także dostęp do nagrań prowadzonych na stanowisku dyspozytora medycznego oraz wojewódzkiego koordynatora ratownictwa medycznego jedynie do organów i instytucji, które prowadzą czynności związane z nadzorem lub kontrolą.
Projekt ustawy zakłada doprecyzowanie przepisów wskazujących podstawy prawne do przeprowadzania kontroli dysponentów jednostek systemu oraz dyspozytorni medycznych przez ministra właściwego do spraw zdrowia. O ile w odniesieniu do dysponentów jednostek systemu zastosowanie tu znajdą przepisy dotyczące kontroli w podmiotach leczniczych, to w przypadku dyspozytorni medycznych stosowana będzie ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o kontroli w administracji rządowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 224).
Projekt ustawy porządkuje przepisy dotyczące administrowania systemem zarządzającym Trybami Obsługi Pacjenta w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym, regulując to zagadnienie wyłącznie w ustawie o PRM, bez zmiany merytorycznej.
Nastąpi modyfikacja zakresu danych dotyczących jednostek współpracujących z systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne wpisywanych do RJWPRM. Jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej i jednostki ochrony przeciwpożarowej włączone do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego będą wpisywane do rejestru przez komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, a jednostki organizacyjne Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa przez dyrektora Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa. Pozostałe jednostki będą nadal wpisywane do RJWPRM na ich wniosek, przez właściwego wojewodę. W projekcie przewidziano, aby czas faktycznego dotarcia jednostki na miejsce zdarzenia nie był dłuższy niż 60 minut, licząc od chwili przyjęcia wezwania.
Przewiduje się skrócenie z 30 do 7 dni czasu, w którym dyrektor oddziału wojewódzkiego NFZ przekaże wojewodzie informacje o zawarciu lub o zakończeniu realizacji umów objętych ewidencją szpitalnych oddziałów ratunkowych, centrów urazowych, centrów urazowych dla dzieci i jednostek organizacyjnych szpitali wyspecjalizowanych w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych niezbędnych dla ratownictwa medycznego na terenie województwa (Rejestr Państwowego Ratownictwa Medycznego). Projekt dostosowuje też zakres danych przetwarzanych w tym rejestrze do stanu faktycznego.
Projekt uwzględnia specjalny rodzaj dyspozytorni medycznej, jakim jest Centrum Operacyjnego Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Pracodawcą dla zatrudnionych tam dyspozytorów medycznych będzie nie wojewoda – jak stanowiła ustawa o PRM – lecz Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. W projekcie wskazano zadania do realizacji przez dyspozytorów medycznych oraz dyspozytorów lotniczych w CO LPR. Dyspozytorom medycznym przypadną zadania polegające na dysponowaniu lotniczymi zespołami ratownictwa medycznego i lotniczymi zespołami transportu sanitarnego. Natomiast dyspozytorzy lotniczy wykonywać będą zadania związane z koordynacją i zapewnieniem realizacji zadań przez te zespoły.
Wprowadza się wprost możliwość powierzenia dysponentowi lotniczych zespołów ratownictwa medycznego będącemu jednostką nadzorowaną przez ministra zdrowia zakupów sprzętu przeznaczonego do obsługi SWD PRM w specjalistycznych środkach transportu sanitarnego wykorzystywanych przez zespoły ratownictwa medycznego, na stanowiskach pracy wojewódzkich koordynatorów ratownictwa medycznego, krajowego koordynatora ratownictwa medycznego i na stanowiskach pracy dyspozytorów medycznych.
