Pytanie nadesłane do Redakcji
Kiedy dziecko z zaparciem, które wymiotuje i odmawia jedzenia, należy skierować do szpitala? W jakiej sytuacji można rozpocząć postępowanie ambulatoryjnie, a kiedy niezbędna jest diagnostyka i leczenie w szpitalu?
Odpowiedź
dr hab. n. med. Andrea Horvath
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Wymioty i odmowa jedzenia to objawy alarmowe (tab. 1), które zawsze wymagają rozszerzenia diagnostyki. Wybór metody i tryb badań zależy od nasilenia objawów, dynamiki ich narastania, doświadczenia lekarza oraz poziomu współpracy lekarza z rodzicami. Jeśli zaburzenia są niewielkie, objawy narastają powoli, a współpraca rodziców z lekarzem jest bardzo dobra, proces diagnostyczny w kierunku wykluczenia organicznych przyczyn zaburzeń rytmu wypróżnień (tab. 2) można przeprowadzić ambulatoryjnie. Natomiast w przypadku szybkiego narastania objawów, które mogą zagrozić zdrowiu i życiu dziecka, małego pacjenta należy skierować na diagnostykę do szpitala.
| Tabela 1. Objawy alarmowe u dzieckaa |
|---|
| oddanie smółki >48. hż wczesny początek zaparcia (≤1. mż.) dodatni wywiad rodzinny w kierunku choroby Hirschsprunga „wstążkowate” stolce krew w stolcu u pacjentów bez szczeliny odbytu zahamowanie przyrostu masy i długości ciała, zaburzenia wzrastania wymioty treścią żółciową gorączka nasilone wzdęcie brzucha nieprawidłowe stężenie hormonów tarczycy wady anatomiczne z nieprawidłowym położeniem odbytu brak odruchu odbytowego i nosidłowego osłabienie siły i napięcia mięśniowego kończyn dolnych znamię i kępka włosów w okolicy krzyżowej kręgosłupa blizny wokół odbytu silny lęk w trakcie badania odbytu |
| a Opracowano na podstawie 1. pozycji piśmiennictwa. |
| Tabela 2. Organiczne przyczyny zaburzonego rytmu wypróżnień u dzieci |
|---|
| gastrologiczne |
| alergia na białka mleka krowiego celiakia anoreksja, głodzenie (zaparcie rzekome) |
| neurogenne |
| choroba Hirschsprunga achalazja wewnętrznego zwieracza odbytu mózgowe porażenie dziecięce przepuklina oponowo-rdzeniowa rozszczep, uraz rdzenia kręgowego potworniak okolicy krzyżowej neurofibromatoza uogólnione osłabienie mięśni (np. zespół Downa) lub mięśni brzucha (np. zespół suszonej śliwki) zatrucie jadem kiełbasianym u niemowląt pseudoobstrukcja (np. neuropatie trzewne, miopatie, zaburzenia mitochondrialne) dystrofie mięśniowe |
| endokrynologiczne i metaboliczne |
| mukowiscydoza (niedrożność smółkowa u noworodków) hipokaliemia zatrucie ołowiem przedawkowanie witaminy D hipokalcemia lub hiperkalcemia niedoczynność tarczycy cukrzyca guz chromochłonny choroby tkanki łącznej (twardzina układowa, mieszana choroba tkanki łącznej) ostra porfiria przerywana |
| anatomiczne |
| zarośnięcie odbytu/nieprawidłowe położenie odbytu niedrożność jelit (atrezja, skręt) |
| inne |
| jatrogenne (opiaty, leki przeciwcholinergiczne, leki antydepresyjne, chemioterapia) |
Piśmiennictwo:
1. Vriesman M.H., Koppen I.J.N., Camilleri M. i wsp.: Management of functional constipation in children and adults. Nat. Rev. Gastroenterol. Hepatol., 2020; 17 (1): 21–392. Mulhem E., Khondoker F., Kandiah S.: constipation in children and adolescents: evaluation and treatment. Am. Fam. Physician, 2022; 105 (5): 469–478
