Na czym polega stymulacja czuciowa jako element rehabilitacji dziecka z okołoporodowym uszkodzeniem splotu ramiennego?

Odpowiedź

dr n. med. Jerzy Luszawski
Oddział Neurochirurgii Dziecięcej Górnośląskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Katowicach

Zaburzenia czucia są trudne do stwierdzenia u małych dzieci, ponieważ jednak w zaburzeniu tym uszkodzeniu ulegają nerwy mieszane splotu ramiennego, niedowładowi muszą towarzyszyć zaburzenia czucia.

Zaburzenia czucia, zwłaszcza obejmujące dłoń i palce, mają istotny wpływ na funkcje ręki. Niedowład i brak bodźców z tego obszaru sprawiają, że dziecko nie uświadamia sobie posiadania ręki (że może cokolwiek zrobić z niedowładną kończyną, do czegokolwiek ją użyć) i nie włącza jej we wzorce ruchowe na poszczególnych etapach rozwoju. W konsekwencji, nawet gdy nerwy się zregenerują, trudno jest poprawić sprawność ręki.

Innym problemem mogą być nieprawidłowe wrażenia czuciowe (nieadekwatne do bodźca), które mogą być odczuwane jako przykre i prowadzić do niekorzystnych zachowań (np. obgryzania własnych palców przez dziecko w celu dostarczenia innych, łatwiejszych do zniesienia bodźców).

Rehabilitacja polega na dostarczaniu różnych bodźców zarówno czucia powierzchownego, jak i proprioceptywnego w połączeniu z bodźcami innego rodzaju (np. wzrokowymi). Jej celem jest skłonienie mózgu do przetwarzania bodźców adekwatnie do rzeczywistości. Stymulację sensoryczną można rozpocząć już u niemowlęcia poprzez delikatny masaż lub dotykanie kończyny przedmiotami o różnej fakturze i temperaturze. Można też biernie dołączać niedowładną rękę do sprawnej, trzymającej butelkę, co pozwala zobaczyć położenie ręki, czyli powiązać informacje wzrokowe z proprioceptywnymi. Ważne jest, aby dostarczyć dziecku wiele różnych bodźców, umożliwiając mu obserwację i dotykanie rzeczy miękkich, twardych, szorstkich, gładkich lub innych.

U większości dzieci z okołoporodowym uszkodzeniem splotu ramiennego (OBPI) obserwuje się dobrą poprawę czucia, co prawdopodobnie wynika z plastyczności mózgu na wczesnym etapie rozwoju.