Pytanie nadesłane do redakcji
Pacjentka z rumieniem wędrującym, z dodatnimi badaniami metodą Elisa, po 21 dniach leczenia Doxycycliną 2x100 mg, obecnie bez objawów. Po jakim czasie można wykonać badania kontrolne, aby przekonać się o wyleczeniu? Metodą Elisa czy testem Western-blot? Pacjentka obawia się ewentualnych późnych powikłań.
Odpowiedź
Badania serologiczne nie przyniosą w opisanym przypadku żadnego pożytku diagnostycznego. Rumień wędrujący jest tak charakterystycznym objawem, że sam w sobie umożliwia rozpoznanie boreliozy. Pacjentka była skutecznie leczona antybiotykami. Szybkie ustąpienie rumienia wędrującego potwierdza skuteczność leczenia, tak że nie ma podstaw do nadmiernych obaw o powikłania. Należy pamiętać, że właściwa antybiotykoterapia we wczesnym stadium choroby - jak w tym przypadku - zapewnia wyleczenie w ponad 90% przypadków!
Do wyjaśnienia interpretacji wyników badań serologicznych dodam, że w uproszczeniu wygląda to następująco: po kontakcie z antygenem, np. krętkiem z rodzaju Borrelia spp. nasz organizm wytwarza swoiste przeciwciała, które pozostaną w nas bardzo długo czasem do końca życia i zwykle zapewniają nam pewną odporność (odporność humoralna). Dowodem kontaktu z antygenem jest serokonwersja, czyli pojawienie się dotąd nieobecnych przeciwciał (zmiana wyniku ujemnego na dodatni), wykorzystywana w diagnostyce. Dodatnie wyniki testów metodą ELISA zawsze wymagają potwierdzenia bardziej swoistą metodą Western-Blot.
Więcej na temat diagnostyki boreliozy: Badania na boreliozę - testy ELISA i Western-blot
Obraz kliniczny rumienia wędrującego jest tak charakterystyczny, że nie zaleca się potwierdzania rozpoznania badaniami serologicznymi. Tym bardziej nie zaleca się powtarzania badań serologicznych. Ewentualny wynik badania może być ujemny (o ile szybko rozpoczęto leczenie antybiotykiem) lub dodatni. Przydatność diagnostyczna i kliniczna badania, tzn. dynamiki przeciwciał, czyli zachowania się ich miana w czasie jest nikła. W ten sposób nie wykryje się powikłań. Stanowisko ekspertów jest jednoznaczne: monitorowanie stężenia swoistych przeciwciał po zakończeniu leczenia, jak też ich późniejsze okresowe sprawdzanie, nie ma uzasadnienia.
Powinno się natomiast zwracać uwagę na ewentualne objawy kliniczne. Jeżeli wystąpią objawy rozwoju powikłań, których Pani się obawia (np. neuroboreliozy: gorączka, bóle głowy lub porażenie np. n. VII) czy objawy stawowe, to na pewno zwróci Pani na nie uwagę i zgłosi się do lekarza. Proszę wyobrazić sobie, jak wiele osób mieszka lub pracuje w pobliżu lasu, jest często kłutych przez kleszcze, nie leczy się za każdym pogryzieniem i mimo to rzadko dochodzi do rozwoju powikłań boreliozy. Mam nadzieję, że moje wyjaśnienia nieco Panią uspokoją.
Piśmiennictwo:
AAFP: Lyme Disease: What You Should KnowCID: The Clinical Assessment, Treatment, and Prevention of Lyme Disease, Human Granulocytic Anaplasmosis, and Babesiosis: Clinical Practice Guidelines by the Infectious Diseases Society of America
Diagnostyka i leczenie Boreliozy z Lyme zalecenia Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, opracowali: Robert Flisiak, Sławomir Pancewicz
Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy chorób Zakaźnych: Borelioza