Pytanie nadesłane do redakcji
Czym się różnią aparaty stałe od ruchomych i które są lepsze?
Odpowiedziała
lek. stom. Wioletta Bereziewicz
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych IZP CMUJ w Krakowie
Zakład Stomatologii Zintegrowanej IS CMUJ w Krakowie
Europejskie Centrum Profilaktyki w Krakowie
Współczesne leczenie ortodontyczne wymaga stosowania zarówno aparatów stałych, czyli na stałe umocowanych na wszystkich zębach (ryc. 1), składających się z zamków i pierścieni (przymocowanych klejem do zębów), do których przymocowany jest drut wywierający określoną siłę na zęby, jak i aparatów ruchomych, czyli wyjmowanych z ust pacjenta (ryc. 2).
Warto podkreślić, iż aparaty ruchome mogą pełnić rolę wspomagającą leczenie i stanowią ważną część wczesnego leczenia młodych pacjentów, ale też leczenia pacjentów dorosłych oraz leczenia retencyjnego w każdym wieku (leczenie retencyjne stosuje się po zakończonym leczeniu ortodontycznym dla utrzymania rezultatów).1 Leczenie czynnościowe za pomocą aparatów ruchomych ma na celu modyfikację wzrostu twarzy.1 Przy obecnym stanie wiedzy leczenie u osób dorosłych, czyli w przypadku braku wzrostu twarzy, reakcje na leczenie są - w przeciwieństwie do rozwoju - przewidywalne.1
Aparaty ruchome mają swoje zalety: mogą być zdejmowane w określonych sytuacjach, co czyni je początkowo łatwiejszymi do zaakceptowania przez pacjentów, i - wykonane w pracowni, gotowe (w przeciwieństwie do aparatów stałych) - są umieszczane w jamie ustnej pacjenta, co skraca czas, jaki lekarz musiałby poświęcić pacjentowi w początkowej fazie leczenia.1 Oczywiście aparaty te mają też swoje wady: aparat może być skuteczny tylko wtedy, gdy pacjent go nosi, a poza tym trudno uzyskać dwupunktowy kontakt z zębami konieczny do wywołania złożonych przemieszczeń zębowych, co oznacza, że aparat z powodu konstrukcji swej ogranicza możliwości lecznicze.1 Aparaty ruchome są najbardziej skuteczne w piewszym z dwóch etapów leczenia i dlatego współczesne leczenie ortodontyczne zdominowane jest przez aparaty stałe.1
Ryc. 1 Aparat stały (fot. W. Bereziewicz)
Ryc. 2 Aparat ruchomy (fot. W. Bereziewicz)
Przesunięcie zębów za pomocą aparatów ortodontycznych uwzględnia stworzenie biomechanicznej konfiguracji (aparatu), umożliwiającej zastosowanie sił i momentów tych sił w stosunku do zębów, która narzuca zmiany biologiczne skutkujące ruchem zębów.2 Najważniejsze jest zrozumienie podstawowych zasad działania aparatów ortodontycznych, gdyż to pomaga wybrać najlepszy system i gwarantuje osiągnięcie najlepszych możliwych efektów leczenia ortodontycznego.2 Dlatego też nie można powiedzieć, które aparaty są lepsze - stałe czy ruchome, gdyż przygotowanie odpowiedniego planu leczenia ortodontycznego wymaga indywidualnego podejścia do pacjenta na podstawie szeregu badań m.in.: podmiotowego, przedmiotowego i dodatkowych.
Piśmiennictwo:
1. Proffit W.R., Fields Jr H.W.: Ortodoncja współczesna. Wyd. 1 polskie pod red. G. Śmiech-Słomkowskiej. Wyd. Czelej Sp. z o.o., Lublin 2001, 244: 422.2. Cannon J., Williams S.: Cannon Ultra System ? nowoczesne metody ortodontyczne. Tłumaczenie na j. pol.: Grzegorski T.. Orthomed Opole 2011. 89.