O dokonaniach lubelskich lekarzy i naukowców na polu łączenia medycyny z nowymi technologiami opowiada prof. Robert Rejdak, kończący swoją pierwszą kadencję prorektor ds. cyfryzacji i umiędzynarodowienia Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
Prof. Robert Rejdak. Fot. arch. wł.
Jerzy Dziekoński: Pańska kadencja jako prorektora ds. cyfryzacji i umiędzynarodowienia Uniwersytetu Medycznego w Lublinie dobiega końca. Zanim zapytam o osiągnięcia, chciałbym wrócić do początków. Jak to się stało, że zajął się Pan realizacją projektów łączących medycynę i nowe technologie?
Prof. Robert Rejdak: Zagadnieniem telemedycyny w okulistyce „zaraził” nas prof. Marco Zarbin z Uniwersytetu Rutgersa w New Jersey w Stanach Zjednoczonych, który w ramach stypendium Fulbrighta gościł u nas w 2018 roku. Rozpoczęliśmy wówczas badanie pilotażowe na Lubelszczyźnie, w ramach którego odwiedzaliśmy z fundus kamerami małe miejscowości i w parafiach, urzędach gminy czy gabinetach lekarzy rodzinnych badaliśmy pacjentów w kierunku retinopatii cukrzycowej. U wielu osób wykazaliśmy niewykryte wcześniej zmiany na dnie oka. Nastanie pandemii przyśpieszyło – na poziomie ministerstw – decyzje dotyczące telerozwiązań. Dzięki temu uzyskaliśmy finansowanie i mogliśmy ruszyć z projektem OKOBUS, który właśnie się zakończył. Udało się przebadać 7 tys. osób z cukrzycą. Analizujemy wyniki i niebawem przedstawimy szczegółowe wnioski. Natomiast już dziś mogę powiedzieć, że to niezwykle praktyczne rozwiązanie pozwala dotrzeć do pacjentów wykluczonych komunikacyjnie.
Ale to niejedyny projekt okulistyczny na Lubelszczyźnie realizowany przez uniwersytet pod Pana kierownictwem.
Oprócz OKOBUS-a realizowaliśmy projekt „Dobrze widzieć”, kierowany do dzieci w wieku szkolnym. Przebadaliśmy 1100 uczniów w klasach I–III. Równolegle pojawiały się nowe koncepcje, w tej chwili będące na różnych etapach realizacji. Jeden z dużych projektów to Lubelska Unia Cyfrowa, która zakłada badania przesiewowe dzieci w wieku szkolnym. W ramach tego projektu przebadaliśmy już 5 tysięcy dzieci.
Drugi moduł obejmuje badanie pacjentów ze stożkiem rogówki i stworzenie ich cyfrowego rejestru.
Trzeci moduł Lubelskiej Unii Cyfrowej dotyczy badań genetycznych w chorobach rzadkich oczu. Program ten zazębia się z działalnością kierowanej przeze mnie kliniki, która funkcjonuje w ramach ERN-EYE, czyli Europejskiej Sieci Ośrodków Referencyjnych Chorób Rzadkich Oczu. Pokazuje to, że realizowane przez nas projekty nie funkcjonują w oderwaniu od siebie, lecz w pewnych punktach nakładają się na siebie.
Jak rozumiem, wynika to także z szerokiej współpracy, którą udało się nawiązać w ramach działań. Z kim Państwo współpracują?
Lista jest długa. Wspomniana Lubelska Unia Cyfrowa zrzesza Uniwersytet Medyczny w Lublinie oraz Uniwersytet Przyrodniczy i Politechnikę Lubelską. Naszym wspólnym celem jest wprowadzenie cyfrowych rozwiązań do badań przesiewowych dzieci i młodzieży. Myślę, że jest to pionierski projekt w skali kraju i jeden z niewielu tego typu w Europie. Inne zadanie Lubelskiej Unii Cyfrowej polega na wspieraniu Ukrainy. Dlatego włączyliśmy do niej również Uniwersytet Medyczny we Lwowie oraz podpisaliśmy umowę z Uniwersytetem Szupika w Kijowie, gdzie również wkraczamy na pole współpracy w obszarze rozwiązań cyfrowych.
W planach mamy nawiązanie współpracy z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim oraz z UMCS.
Jakie projekty udało się zrealizować lub rozpocząć podczas Pańskiej kadencji?
Obecnie wraz z Uniwersytetem Medycznym we Lwowie realizujemy transgraniczny grant z Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Polega on na przekazywaniu do naszej kliniki zdjęć dna oka, szczególnie osób poranionych w trakcie działań wojennych, i ich ocenie przez polskich lekarzy. W ten sposób konsultujemy trudniejsze przypadki, a w niektórych sytuacjach podejmujemy się wykonania operacji. Z grantu NAWA wywodzi się kolejny duży projekt, realizowany w ramach grantu Interreg we współpracy z ośrodkiem łódzkim i lwowskim. Dotyczy on nie tylko okulistyki, ale także dermatologii, anestezjologii i chirurgii plastycznej. Na razie dopełniamy wszystkich formalności administracyjnych i w czerwcu br. na dobre ruszamy z działaniami.
Należy także wspomnieć o ważnym grancie przyznanym przez Agencję Badań Medycznych na utworzenia Regionalnego Centrum Medycyny Cyfrowej, który wspieram jako prorektor do spraw cyfryzacji i umiędzynarodowienia Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. I w tym przedsięwzięciu łączymy wiele dziedzin medycznych. Zamierzamy utworzyć biobank, a także współpracować w celu dokonania cyfryzacji badań klinicznych w oparciu o finansowanie z ABM. Często o Lubelszczyźnie mówi się Polska C. Naszą pracą udowadniamy, że litera C to skrót od Cyfrowa. I na tym właśnie polegały moje działania jako prorektora ds. cyfryzacji i umiędzynarodowienia Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. W tym miejscu trzeba podkreślić rolę prof. Wojciecha Załuski, rektora UM w Lublinie, który powołał mnie na to stanowisko i postawił przed nami ambitne cele, z których wiele udało się zrealizować. Część grantów już zamknęliśmy, część projektów realizujemy, a część będziemy dopiero wdrażać.
Udało się stworzyć na naszej uczelni interdyscyplinarny zespół, który w szeroko pojęty sposób łączy medycynę z cyfryzacją. Została powołana Rada ds. Cyfryzacji, której przewodniczącym został prof. Marek Niezgódka, autorytet wywodzący się z Uniwersytetu Warszawskiego, a później UKSW, który zgodził się nas wspierać w Lublinie. Ponadto nawiązaliśmy bliską współpracę z Instytutem Łączności w Warszawie, dzięki czemu udało się zrealizować choćby projekt OKOBUS. Ze strony instytutu za tę współpracę odpowiadają prof. Paweł Pławiak oraz dr Tomasz Jeruzalski. Kolejne działania zaplanowane przy współudziale Instytutu będziemy realizować w ramach Lubelskiej Unii Cyfrowej to np. e-konsylium. Są to bardzo realne plany na przyszłość.
Rozmawiał Jerzy Dziekoński
