Hiperwitaminoza to zbyt duże stężenie witaminy lub witamin w organizmie. Hiperwitaminoza występuje w przypadku stosowaniu zbyt dużych dawek w suplementacji. Objawy hiperwitaminozy zależą od tego, której witaminy dotyczy nadmierna suplementacja.
Co to jest hiperwitaminoza?
Hiperwitaminoza to nadmierna ilość określonej witaminy lub witamin w organizmie. Ponieważ hiperwitaminoza jest skutkiem przyjmowania zbyt dużej ilości danej witaminy w suplementacji, może być też określana jako zatrucie daną witaminą. Do hiperwitaminozy może dojść po jednorazowym przyjęciu bardzo dużej dawki witaminy lub witamin albo w przypadku przewlekłego stosowaniu witaminy lub witamin w zbyt dużej dawce.
Jakich witamin dotyczy hiperwitaminoza?
Hiperwitaminoza jest spowodowana nieprawidłową, nadmierną suplementacją. Wiele osób przyjmuje suplementy witamin bez wskazań, czyli bez medycznego powodu oraz bez konsultacji z lekarzem. Teoretycznie hiperwitaminoza może dotyczyć wszystkich witamin, jednak w praktyce najczęściej spotyka się hiperwitaminozę dotyczącą witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E i K. Dzieje się tak dlatego, że organizm człowieka posiada mechanizmy regulacyjne, które wpływają na utrzymanie odpowiedniego stężenia w ustroju różnych substancji, a nadmiar witamin rozpuszczalnych w wodzie jest usuwany z moczem.
Objawy hiperwitaminozy
Objawy hiperwitaminozy zależą od tego, jaka witamina została przedawkowana. Objawy występujące najczęściej po przedawkowaniu witamin to: nudności, wymioty, biegunka i wysypka, zarówno w przypadku ostrego (przyjęcie dużej dawki naraz), jak i przewlekłego przedawkowania witamin.
Nadmiar witaminy A
Nadmiar witaminy A wynika ze spożywania retinolu i jego pochodnych w formie suplementów.
Do objawów hiperwitaminozy A należą:
- powiększenie wątroby
- nadmierna pobudliwość
- osłabienie
- bóle głowy
- zmiany skórne
- jadłowstręt
- suchość błon śluzowych
- pękające usta
- drażliwość
- zmęczenie
- nieprawidłowe miesiączkowanie
- świąd
- zmniejszenie masy ciała
- wypadanie włosów
- zmiany w strukturze kości (zmniejszenie gęstości mineralnej kości prowadzące w konsekwencji do zwiększonego ryzyka złamań osteoporotycznych).
Witamina A działa także toksycznie na płód.
Spożycie nadmiernych ilości karotenoidów, czyli prekursorów witaminy A w żywności, głównie marchwi, objawia się żółtopomarańczowym zabarwieniem skóry, głównie dłoni i podeszew stóp. Stan ten różni się od żółtaczki tym, że nie dochodzi do zażółcenia białkówek oczu.
Izotretynoina, lek stosowany w leczeniu trądziku, ma podobną strukturę chemiczną do witaminy A i dlatego ma podobne właściwości toksyczne, a jej przedawkowanie może wywoływać podobne objawy.
W krajach, w których jest dobry dostęp do zdrowej żywności, takich jak kraje europejskie, lekarze odradzają przyjmowanie suplementów witaminy A. Uważa się, że suplementacja witaminy A może zwiększać ryzyko raka, chorób serca i złamań kości. U kobiet w ciąży przyjmowanie witaminy A może poważnie zaszkodzić rozwijającemu się płodowi.
Przeczytaj więcej: Witamina A
Nadmiar witaminy D
Do nadmiaru witaminy D dochodzi rzadko. Witamina D jest wytwarzana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego i w ten sposób nie jest możliwe, aby doszło do hiperwitaminozy. Hiperwitaminoza dotyczy zawsze sytuacji nadmiernego, nieprawidłowego suplementowania tej witaminy.
Objawy nadmiaru witaminy D wiążą się ze zwiększonym stężeniem wapnia we krwi, czyli hiperkalcemią. Należą do nich:
- osłabienie
- trudności w koncentracji
- senność
- wymioty
- zaparcia
- oddawania dużych ilości moczu (wielomocz).
Przeczytaj więcej: Witamina D
Nadmiar witaminy E
Krótkotrwałe spożycie nadmiernych ilości witaminy E zwykle nie jest niebezpieczne. Przyjmowanie bardzo dużych dawek może być przyczyną u niektórych ludzi dorosłych:
- zmęczenia
- bólu głowy
- osłabienia mięśni.
- Eksperci odradzają suplementację witaminy E, ponieważ wyniki badań wskazują, że suplementacja witaminy E może zwiększać ryzyko rozwoju raka prostaty i zgonu.
Przeczytaj więcej: Witamina E
Nadmiar witaminy K
Witamina K pochodząca z produktów żywnościowych nie jest szkodliwa, nawet jeśli jest spożywana w dużych dawkach.
Stosowanie preparatów tej witaminy może mieć niekorzystne skutki – zbyt duże dawki mogą upośledzać pracę wątroby, a u noworodków stanowić przyczynę niedokrwistości hemolitycznej, żółtaczki i zwiększonego stężenia bilirubiny.
Przeczytaj więcej: Witamina K - źródła pokarmowe, funkcje, niedobór
Nadmiar witaminy C
Witamina C (kwas askorbinowy) to rozpuszczalna w wodzie witamina, która powinna być dostarczana z dietą. Witamina C wspomaga wchłanianie żelaza.
U osób zdrowych, które stosują urozmaiconą dietę, nie ma konieczności suplementacji witaminy C.
Zalecana dzienna dawka witaminy C wynosi 75 mg dziennie dla kobiet i 90 mg dziennie dla mężczyzn. Dawkę maksymalną określa się na 2000 mg dziennie. Witamina C jest uznawana za mało toksyczną i wydaje się, że nawet duże dawki nie powodują poważnych powikłań. Nadmierna suplementacja może jednak powodować:
Hiperwitaminoza – leczenie
Leczenie polega zwykle na zaprzestaniu suplementacji.
