Neuroborelioza to postać boreliozy, która dotyczy układu nerwowego. Zwykle objawy neuroboreliozy pojawiają się po kilku tygodniach lub miesiącach od ukłucia przez kleszcza. Należą do nich m.in.: silny ból głowy, gorączka, nadwrażliwość na światło, porażenie nerwu twarzowego oraz zapalenie korzeni nerwów rdzeniowych. W leczeniu stosuje się antybiotyki, najczęściej doksycyklinę
Co to jest neuroborelioza?
Neuroborelioza to postać boreliozy, czyli choroby przenoszonej przez kleszcze, wywoływanej przez krętki z rodzaju Borrelia. O neuroboreliozie mówimy wtedy, kiedy dojdzie do zajęcia układu nerwowego przez krętki. Neuroborelioza może wystąpić zarówno w późnej, jak i wczesnej rozsianej fazie boreliozy, i dotyczyć zarówno ośrodkowego – mózg i rdzeń kręgowy, jak i obwodowego układu nerwowego – nerwy.
Borelioza jest chorobą zakaźną dotyczącą wielu układów i narządów, a neuroborelioza nie jest inną chorobą, tylko rodzajem boreliozy, dlatego też mogą towarzyszyć jej inne objawy – dotyczące różnych układów i narządów. Przeczytaj więcej: Borelioza: przyczyny, objawy i leczenie boreliozy z Lyme
Neuroborelioza – objawy
Neuroboreliozę można podzielić na wczesną i późną. Ponad 98% przypadków to wczesna borelioza, co oznacza, że objawy neurologiczne pojawiają się od kilku tygodni do kilku miesięcy po ukłuciu przez kleszcza.
Objawy neuroboreliozy wczesnej
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, do którego objawów należą: ból głowy, gorączka, nadwrażliwość na światło i sztywność karku. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest poważną chorobą i wymaga leczenia szpitalnego. Przeczytaj więcej: Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- porażenie nerwów czaszkowych, a najczęściej porażenie nerwu twarzowego. Porażenie nerwu twarzowego (inaczej: porażenie Bella) może dotyczyć nerwu twarzowego po jednej stronie i wówczas objawia się jednostronnym porażeniem twarzy – widoczna jest asymetria twarzy, po stronie porażenia twarz opada, co dotyczy brwi, dolnej części twarzy, kącika ust, oraz kącika oka, które może się nie domykać. Osoba z porażeniem Bella nie potrafi gwizdać, mrugać, domknąć powieki, zmarszczyć czoła, wyszczerzyć zębów. Czasem dołącza do tego łzawienie oka i problemy z gryzieniem, odczuwaniem smaku, a także nadwrażliwość na dźwięki po stronie porażenia. (Przeczytaj więcej: Porażenie Bella (idiopatyczne porażenie nerwu twarzowego): przyczyny, objawy i leczenie). Porażenie nerwu twarzowego w przebiegu neuroboreliozy dotyczy zwykle nerwu po jednej stronie, choć u niektórych osób może dojść do obustronnego porażenia – jednocześnie lub w krótkim odstępie czasu
- zapalenie korzeni nerwów rdzeniowych – objawy rozwijają się średnio w ciągu 4–6 tygodni po ukłuciu przez kleszcza lub po wystąpieniu rumienia wędrującego. Najpierw pojawia się ból obszaru unerwianego przez określony nerw (tzw. dermatomu), po jednej stronie, który nasila się w nocy i którego lokalizacja może się zmieniać. Często ból jest początkowo zlokalizowany w kończynie, na której był kleszcz lub rumień wędrujący. Ból ma charakter piekący, dokuczliwy, kłujący lub rozdzierający i tylko nieznacznie reaguje na leki przeciwbólowe. Ból często ustępuje w ciągu kilku godzin lub dni. Następnie mogą się pojawić parestezje, czyli nieprzyjemne doznania (pieczenie, mrowienie, drętwienie), które dotyczą połowy ciała; mogą też występować zaburzenia czucia i osłabienie mięśni tej okolicy.
Objawy neuroboreliozy późnej
Późna neuroborelioza dotyczy mniej niż 2% przypadków. Jej objawem jest zapalenie mózgu i rdzenia, w przebiegu którego występują zaburzenia świadomości, zachowania, porażenie z tzw. objawami spastycznymi, czyli nadmiernym napięciem mięśni, zaburzeniami chodu, dysfunkcją pęcherza moczowego (np. zatrzymanie oddawania moczu). Bardzo rzadko występuje tylko zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. U części osób występuje też ból o zmiennej lokalizacji. Nieleczona neuroborelioza może powodować objawy psychiatryczne – zaburzenia poznawcze, pamięci, zaburzenia snu, koncentracji, niestabilność emocjonalną, zmęczenie, a nawet psychozę.
Rumień wędrujący występuje u około 34–46% pacjentów z neuroboreliozą.
Borelioza oczna
Borelioza oczna to bardzo rzadka postać boreliozy. Do jej objawów należą zapalenia różnych struktur oka: zapalenie spojówek (czasem z obrzękiem wokół oka), zapalenie nadtwardówki, zapalenie rogówki, zapalenie błony naczyniowej oka, zapalenie nerwu wzrokowego i siatkówki oraz porażenie nerwów czaszkowych. Borelioza oczna jest niezwykle rzadka, dlatego zawsze konieczna jest wnikliwa diagnostyka, czy objawy oczne nie mają innej przyczyny.
Neuroborelioza – diagnostyka
Rozpoznanie boreliozy opiera się obrazie klinicznym, czyli wywiadzie, objawach oraz badaniach dodatkowych. Diagnostyka neuroboreliozy obejmuje jednoczesne pobranie krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) i wykonanie testu oceniającego występowanie przeciwciał zarówno we krwi, jak i w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz określenie tzw. wskaźnika swoistych przeciwciał dla krętków B. burgdorferi w płynie mózgowo-rdzeniowym. Lekarze posługują się do tego celu specjalnym wzorem, za pomocą którego mogą ocenić, czy przeciwciała są wytwarzane także w ośrodkowym układzie nerwowym, czyli czy doszło do neuroboreliozy.
Następnie, posługując się odpowiednimi kryteriami, lekarz może ustalić rozpoznanie neuroboreliozy.
Neuroborelioza – leczenie
Leczenie neuroboreliozy, tak jak boreliozy, polega na antybiotykoterapii (doustnej lub dożylnej, w zależności od stanu pacjenta), zwykle stosowaniu doksycykliny przez 14–28 dni. W zależności od konkretnych objawów neurologicznych, pomocne może być leczenie objawowe, ale zasadniczym leczeniem przyczynowym jest stosowanie antybiotyków.
Czy da się wyleczyć neuroboreliozę?
Tak, u większości ludzi antybiotykoterapia jest skuteczna.
Neuroborelioza – rokowanie
U większości osób chorych na boreliozę antybiotykoterapia jest skuteczna i wracają one w pełni do zdrowia. U osób, które nie otrzymały leczenia na wczesnym etapie choroby i u których borelioza się rozwinęła, mogą wystąpić różnego stopnia trwałe uszkodzenia układu nerwowego.
