W Polsce jest kilkakrotnie mniej żywych dawców narządów niż w Europie. – Nie mamy programu chroniącego te osoby – tłumaczą transplantolodzy.
Na 1 milion mieszkańców przypada w Polsce jeden dawca żywy. We Francji ten wskaźnik wynosi 4,6, w Hiszpanii 6,6, w Szwajcarii 12,6, a w Szwecji 19,6.
To tym bardziej alarmujące, że liczba przeszczepionych narządów odpowiada mniej więcej 45% potrzeb. Kolejki do przeszczepów, które można pobrać od dawców żywych, nie zmieniają się: na przeszczep nerki czekało w sierpniu 1562 osób, na przeszczep wątroby – 412.
O tym, jak zmienić tę sytuację, rozmawiali eksperci w czasie otwartej dla mediów debaty "2-1=2. Żywy Dawca Nerki" w Warszawie.
– W Szwecji żadnemu pracodawcy nie przyszłoby do głowy rozwiązanie umowy z kimś, kto oddał drugiej osobie nerkę i dlatego jest nieobecny w pracy – powiedział prof. Zbigniew Włodarczyk, prezes Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. – Takiego pracodawcę czekałby całkowity ostracyzm społeczny. W Polsce potencjalni dawcy nie wiedzą, jak na ich zwolnienie lekarskie zareagowałby pracodawca. Dlatego wahają się podjąć decyzję o oddaniu narządu – dodaje.
O tym, że na decyzję o oddaniu nerki wpływa sytuacja zawodowa i społeczna potencjalnych dawców, mówił też prof. Andrzej Chmura z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. – W rozmowie z dawcą uczestniczy lekarz, ale też psycholog. Zdarzyło nam się kiedyś zdyskwalifikować potencjalnego dawcę tylko dlatego, że był zawodowym pilotem i nie wiedzieliśmy, czy decyzja o oddaniu nerki nie pozbawi go środków do życia – opowiadał na konferencji.
Dlatego transplantolodzy uważają, że żywy dawca narządu powinien być chroniony – np. przed zwolnieniem z pracy. Ale nie tylko. – Państwo nie zwraca pieniędzy za podróż osobie, którą chcemy sprawdzić pod kątem potencjalnego dawstwa. Nie przysługuje jej też wolny dzień z pracy – mówił konsultant krajowy prof. Wojciech Rowiński. – Dla państwa są to minimalne, niezauważalne mikrokoszty. Dla konkretnych ludzi, w bardzo różnej sytuacji życiowej, poważne utrudnienie – wtórował mu prof. Włodarczyk.
Lekarze prowadzą akcję propagującą żywe dawstwo (jej twarzą jest m.in. Nicole Saleta, córka Przemysława Salety, której ten oddał nerkę). Pokazują w niej przypadki rodzin, w których któreś z rodziców (lub nawet oboje) oddali do przeszczepu bliskiej osobie. Kampanię "Żywy Dawca Nerki" finansuje Ministerstwo Zdrowia.
Na większą liczbę przeszczepów od żywych dawców ma też wpłynąć wyznaczenie w stacjach dializ koordynatora ds. przeszczepów. Ma on m.in. informować chorych, o zasadach i warunkach przeszczepów rodzinnych i od dawcy niespokrewnionego. W tej chwili działa 50 takich koordynatorów. To reakcja na polską specyfikę: do przeszczepu jest kwalifikowane zaledwie ok. 10 proc. dializowanych – znacznie mniej, niż za granicą.
– W pierwszej kolejności trzeba pilnie określić kryteria i zasady kwalifikacji – uważa prof. Marian Klingier, konsultant krajowy ds. nefrologii. Tłumaczył, że przeciętny polski dializowany pacjent jest starszy niż pacjent stacji dializ na Zachodzie – i to jest jedna z przyczyn mniejszej liczby kwalifikacji.
Obie strony zastrzegają jednak, że między środowiskiem nefrologów a transplantologów nie ma konfliktu. – Pracy wystarczy dla wszystkich – zastrzega prof. Chmura.
Przez długi czas przeszczep od żywego dawcy nerki był zdecydowanie zaniżony. Od czerwca jest to procedura wyznaczona na 1 punkt. To znaczy, że ośrodki negocjują wycenę indywidualnie, z właściwym oddziałem NFZ. Prof. Wojciech Rowiński: - NFZ rozlicza ją z nami po kosztach.
