Grzybica sromu i pochwy jest chorobą narządów płciowych żeńskich o charakterze zapalnym, z którym to problemem spotka się w ciągu życia większość kobiet. Wyróżnia się dwie postaci drożdżycy narządów płciowych: zakażenia niepowikłane (sporadyczne) oraz powikłane (nawracające). Ryzyko zapalenia jest większe u osób stosujących niedostateczną lub wręcz przeciwnie – nadmierną higienę intymną, noszących obcisłą, nieoddychającą bieliznę ze sztucznych tworzyw.
Czym jest grzybicze zapalenie sromu i pochwy i jakie są jego przyczyny?
Grzybica sromu i pochwy, inaczej drożdżyca lub kandydoza sromu i pochwy, jest chorobą narządów płciowych żeńskich o charakterze zapalnym, z którym to problemem spotka się w ciągu życia większość kobiet. Najczęściej wywołującym ją grzybem, bo aż w 85–90% jest gatunek Candida albicans, pozostały odsetek stanowią inne gatunki z rodzaju Candida.
Wyróżnia się dwie postaci drożdżycy narządów płciowych: zakażenia niepowikłane (sporadyczne) oraz powikłane (nawracające).
Ryzyko zapalenia jest większe u osób stosujących niedostateczną lub wręcz przeciwnie – nadmierną higienę intymną, noszących obcisłą, nieoddychającą bieliznę ze sztucznych tworzyw.
Objawy częściej pojawiają się w okolicach miesiączki, w ciąży, u kobiet stosujących wkładkę wewnątrzmaciczną. Nawracające, powikłane postaci występują głównie u osób chorujących na cukrzycę, z zaburzeniami odporności wywołanymi m.in. infekcją HIV lub przyjmujących leki glikokortykosteroidowe lub inne wpływające na układ odpornościowy np. podczas leczenia nowotworów. W niektórych, rzadkich przypadkach może dojść do zakażenia po stosunku z zakażonym partnerem.
Częstotliwość występowania
Kandydoza narządów płciowych u kobiet jest drugą co do częstości występowania przyczyną zapalenia pochwy i sromu, a chorują na nią przede wszystkim kobiety aktywnie seksualne, będące w wieku, w którym możliwe jest zajście w ciążę (zazwyczaj w wieku 15–45 lat). U kobiet starszych, po menopauzie pojawia się rzadziej i dotyczy głównie tych, które stosują hormonalną terapię zastępczą.
Według CDC (Centers for Disease Control and Prevention) grzybica narządów płciowych dotyka około 3/4 wszystkich kobiet przynajmniej raz w życiu, a u niemal połowy wystąpi ona co najmniej dwukrotnie. Szacuje się, że nawracające, powikłane drożdżycowe zapalenia mogą pojawiać się nawet u 10–20% populacji żeńskiej.
Grzybica pochwy i sromu — objawy
Najczęstszym objawem grzybiczego zapalenia pochwy jest ból pochwy oraz okolic warg sromowych wraz z ich obrzękiem, zaczerwienieniem i widocznymi pęknięciami błony śluzowej, świądem oraz pieczeniem. Dolegliwości mogą nasilać się podczas oddawania moczu, stosunku oraz ciepłej kąpieli. Zwykle kobieta obserwuje pojawienie się nietypowej, grudkowatej, bezwonnej wydzieliny z pochwy na bieliźnie, o konsystencji twarogu, którą często określa się jako „serowatą”.
W przypadku zaobserwowania nieprawidłowej wydzieliny z dróg rodnych oraz dyskomfortu w okolicy narządów płciowych należy udać się na wizytę ginekologiczną w celu rozpoczęcia leczenia.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie grzybiczego zapalenia sromu i pochwy?
Rozpoznanie grzybicy narządów płciowych żeńskich udaje się ustalić zazwyczaj na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjentkę. Lekarz rozmawiając z nią oraz obserwując w badaniu we wziernikach na fotelu ginekologicznym nieprawidłową, charakterystyczną wydzielinę, może wysnuć podejrzenie choroby i rozpocząć leczenie.
W niektórych przypadkach, takich jak wątpliwości diagnostyczne czy nawracające zakażenia, ginekolog może podjąć decyzję o pogłębieniu diagnostyki. W zależności od możliwości gabinetu ogląda wydzielinę pod mikroskopem lub pobiera wymaz z pochwy w celu wykonania posiewu, który określi, jaki konkretnie gatunek drobnoustroju odpowiada za dokuczliwe dolegliwości. Za rozpoznaniem przemawia również kwaśność (pH) środowiska pochwy, szacowana za pomocą papierka lakmusowego, mieszcząca się w przedziale 4–4,5.
Leczenie grzybicy pochwy i sromu
Wybór leczenia grzybiczego zapalenia narządów płciowych zależy od stanu pacjentki, charakteru zakażenia (nawracające lub sporadyczne) oraz ewentualnej ciąży.
W przypadku niepowikłanego grzybiczego zapalenia sromu i pochwy wystarczające jest zwykle kilkudniowe stosowanie miejscowych leków przeciwgrzybiczych zawierających natamycynę, nystatynę, klotrimazol w postaci kremu, maści lub globulek, które przynosi szybką ulgę w odczuwaniu objawów. Preparaty doustne, takie jak flukonazol, stosuje się rzadziej, zazwyczaj w jednorazowej dawce. Nawracające postaci mogą wymagać dłuższego leczenia przeciwgrzybiczego oraz ewentualnej terapii podtrzymującej.
Stwierdzenie grzyba z rodzaju Candida w posiewie bez objawów klinicznych zakażenia nie wymaga leczenia – niektóre kobiety są nosicielami drożdżaków.
Leczenie partnera seksualnego konieczna jest wtedy, gdy istnieje duże podejrzenie, że mógł być źródłem zakażenia lub gdy sam ma objawy. W przypadku sporadycznej grzybicy sromu i pochwy zwykle nie jest wskazane równoległe jego leczenie. Należy pamiętać, iż w trakcie leczenia preparatami przeciwgrzybiczymi powinno się powstrzymać od współżycia.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie
W większości przypadków grzybicze zapalenie narządów płciowych jest całkowicie wyleczalne, a prawidłowo przeprowadzona kuracja i stosowanie się do zaleceń lekarskich pozwala na szybkie ustąpienie objawów.
Czasami dochodzi jednak do pojawienia się dolegliwości w krótkich odstępach czasu. O postaci nawrotowej kandydozy sromu i pochwy można mówić, gdy wystąpią 3 objawowe epizody choroby w przeciągu pełnego roku. Ryzyko nawrotu jest większe u kobiet będących w trakcie terapii lekami wpływającymi na odporność, często poddawanymi antybiotykoterapii, cierpiącymi na choroby powodujące osłabienie układu odpornościowego oraz chorujących na źle kontrolowaną cukrzycę.
Wizyta kontrolna u ginekologa po ustąpieniu objawów nie jest konieczna. Po zakończeniu kuracji preparatami przeciwgrzybiczymi można zastosować preparaty probiotyczne, które pozwolą na odbudowę prawidłowej flory bakteryjnej pochwy. Należy pamiętać, że obserwacja swojego organizmu i pojawienia się ponownych objawów pozwala na szybką interwencję i wczesne wyłapanie postaci nawrotowej zakażenia.
Co robić, aby uniknąć zachorowania na grzybicze zapalenie sromu i pochwy?
Nie ma sposobu, który ze stuprocentową skutecznością zabezpieczyłby przed zachorowaniem na grzybicze zapalenie sromu i pochwy.
Zmniejszenie ryzyka można osiągnąć przez zmianę bielizny na bardziej oddychającą, luźną np. bawełnianą, odpowiednie dbanie o higienę okolic intymnych (mycie tylko zewnętrznych narządów płciowych, rezygnacja z preparatów perfumowanych, drażniących), odpowiednio częste zmienianie środków higienicznych w trakcie miesiączki.
Ważna może okazać się zmiana przyzwyczajeń żywieniowych – ograniczenie spożycia słodyczy (cukier jest wspaniałą pożywką dla grzybów) oraz wzbogacenie diety naturalnymi probiotykami, takimi jak jogurty.
Ważna jest odpowiednia kontrola chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca u lekarza pierwszego kontaktu oraz specjalistów.
Uniknięcie zarażenia się od potencjalnie zakażonego partnera możliwe jest dzięki rezygnacji z zachowań ryzykownych, w tym mechanicznemu zabezpieczeniu się podczas stosunku za pomocą prezerwatyw.