Cykoria to roślina obejmująca kilka odmian botanicznych. Jedną z nich jest cykoria sałatowa o charakterystycznym lekko gorzkim smaku. Z kolei z korzenia cykorii podróżnik pozyskuje się roślinny produkt leczniczy łagodzący problemy trawienne.
Fot. Micheile OlivieStrauss/ pexels.com
Cykoria i jej odmiany botaniczne
Cykoria należy do rodziny astrowatych, gatunku Cichorium intybus L. Gatunek ten zawiera kilka odmian botanicznych:
- cykorię podróżnik (wykorzystywaną w przemyśle farmaceutycznym)
- cykorię korzeniową (z której pozyskuje się kawę zbożową) oraz
- cykorię sałatową.
Cykoria sałatowa
Jest to jedna z odmian botanicznych cykorii. Zaliczana jest do warzyw liściastych. Charakteryzuje się wydłużoną główką w kolorze biało-zielonym/żółtym lub biało-fioletowym. Cykoria sałatowa ma lekko gorzki smak. Im bielsza główka, tym gorzki smak będzie mniej intensywny. Liście nabierają zielonej barwy pod wpływem światła i czasami są tak gorzkie, że są trudne do spożycia.
Cykoria sałatowa jest dostępna w sprzedaży późną jesienią, zimą oraz wczesną wiosną. Z tego powodu powszechnie nazywa się ją także sałatą zimową.
| Tabela. Cykoria sałatowa – wartość odżywcza | |
|---|---|
| Wartość odżywcza 100 g cykorii | |
| wartość energetyczna [kcal] | 21 |
| białko [g] | 1,7 |
| tłuszcz [g] | 0,2 |
| węglowodany [g] | 4,1 |
| sacharoza [g] | 0,5 |
| błonnik pokarmowy [g] | 1,0 |
| sód [mg] | 6 |
| potas [mg] | 237 |
| wapń [mg] | 32 |
| fosfor [mg] | 32 |
| żelazo [mg] | 0,9 |
| magnez [mg] | 15 |
| β-karoten [µg] | 1586 |
| witamina D [µg] | 0 |
| witamina E [mg] | 0,1 |
| witamina B1 [mg] | 0,063 |
| witamina B2 [mg] | 0,041 |
| witamina B3 [mg] | 0,3 |
| witamina C [mg] | 10 |
| Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K. i wsp.: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003 | |
Cykoria sałatowa – wykorzystanie w kuchni
Cykoria może być spożywana na surowo, w formie sałatki. Bardzo często jest ona jednym ze składników mieszanek różnych sałat (tzw. mixów sałatkowych). Z uwagi na swoją lekką goryczkę dobrze komponuje się ze świeżymi słodkimi owocami (jabłkiem, gruszką, pomarańczą) lub owocami suszonymi (jak np. figi). Warzywo to można także zapiekać w piekarniku. Wystarczy przeciąć główkę na pół, skropić lekko oliwą i posypać ulubionymi przyprawami. Tak przygotowaną cykorię zapieka się do momentu, aż lekko zmięknie. Na koniec można wszystko posypać serem z niebieską pleśnią i posiekanymi orzechami włoskimi.
Korzeń cykorii podróżnik
Korzeń cykorii podróżnik jest to tradycyjny roślinny produkt leczniczy, który wykorzystuje się w łagodzeniu objawów związanych z zaburzeniami trawienia (uczucie pełności, wzdęcia, spowolnione trawienie) oraz w okresowej utracie apetytu. Jeżeli powyższe objawy utrzymują się dłużej niż 2 tygodnie (pomimo stosowania produktu leczniczego), należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Cykoria – źródło inuliny
Inulina to wielocukier zapasowy szeroko rozpowszechniony w świecie roślinnym. Związek ten składa się z jednostek β-D-fruktozy połączonych wiązaniami β-1,2-glikozydowymi. Do roślin, które są źródłem inuliny, zalicza się oprócz cykorii m.in.: topinambur, mniszek, łopian, cebulę, czosnek, pory, banany, karczochy i szparagi.
Inulinę zalicza się do prebiotyków, co oznacza, że jest ona substratem selektywnie wykorzystywanym przez drobnoustroje gospodarza (człowieka), które wywierają korzystny (udokumentowany badaniami) efekt zdrowotny. I tak inulina nie jest trawiona ani wchłaniana w przewodzie pokarmowym człowieka, ale ulega fermentacji bakteryjnej, stymulując wzrost pałeczek kwasu mlekowego, głównie z rodzaju Bifidobacterium. W efekcie dochodzi do powstania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych oraz obniżenia pH środowiska. Konsekwencją jest zmiana składu mikrobioty jelitowej i zmniejszenia ilości bakterii patogennych.
Inulina z cykorii – skutki uboczne
Inulina posiada status GRAS (Generally Recognized As Safe), nadany przez amerykańską FDA (Food and Drug Administration – Agencja ds. Żywności i Leków). Oznacza to, że powszechnie uznawana jest za bezpieczną.
Choć przyjmowanie inuliny nie powinno powodować skutków ubocznych, to u niektórych osób może ona prowadzić do wzdęć, nudności i bólów brzucha.
„Kawa” z cykorii
Kawę taką otrzymuje się z prażonego korzenia cykorii korzeniowej, często z innymi dodatkami, takimi jak: żyto, owies, topinambur lub burak cukrowy. Jest to napój, który nie zawiera kofeiny, może być zatem spożywany przez osoby, które nie chcą wprowadzać tego składnika do swojej diety.
Kawa z cykorii charakteryzuje się z lekko słodkim, orzechowym smakiem. Może być spożywana zarówno na ciepło, jak i na zimno. Można ją łączyć z mlekiem krowim lub dowolnym napojem roślinnym. Niektóre wersje kawy z cykorią są wzbogacone o aromatyczne przyprawy, takie jak: cynamon, kardamon, imbir lub wanilia.
