Co to jest całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC) i na czym polega badanie?
Żelazo jest ważnym pierwiastkiem dla procesu tworzenia nowych krwinek czerwonych. W organizmie działają różne mechanizmy utrzymania prawidłowego stężenia żelaza – zarówno w przypadku jego wchłaniania, jak i wydalania.
Podstawowym przenośnikiem żelaza w krwiobiegu jest białko nazywane transferyną. Wychwytuje ono jony żelaza przyjęte przez organizm, a następnie transportuje je do miejsca, w którym są niezbędne – wątroby, szpiku kostnego itd. Nie ma ono zdolności magazynowania żelaza (tę funkcję pełni inne białko ferrytyna), tylko je przenosi.
Badanie całkowitej zdolności wiązania żelaza w sposób pośredni ocenia stężenie transferyny – polega na obliczeniu, jak dużą ilość tego pierwiastka jest w stanie związać transferyna zawarta w próbce krwi. Określa zatem ilość „wolnych miejsc” wychwytujących żelazo.
Zwiększenie zdolności wiązania żelaza występuje, gdy organizm wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na żelazo – zwiększa wówczas szanse transferyny na „wyłapanie” wolnego żelaza poprzez zwiększenie jej stężenia – a co a tym idzie – zwiększenia możliwości wychwytywania wolnego żelaza. Stan taki ma miejsce, np. w przypadku niedokrwistości . Może także ulec zwiększeniu u kobiet w ciąży lub stosujących antykoncepcję hormonalną.
Zmniejszenie zdolności wiązania żelaza ma miejsce w stanach tzw. przeładowana organizmu żelazem – jak np.:
- u chorych z zaburzeniami przetwarzania i gromadzenia żelaza (np. hemochromatoza),
- w przypadku chorych na niedokrwistości tzw. hemolityczne (czyli polegające na nadmiernym rozpadzie krwinek czerwonych – uwalniające się wówczas żelazo gromadzi się w organizmie w nadmiarze),
- u chorych, którzy często poddawani są transfuzjom krwinek czerwonych.
Zmniejszenie zdolności wiązania żelaza ma miejsce także u chorych na nowotwory, w przypadku ostrych i przewlekłych zakażeń.
Wartości prawidłowe wynoszą:
- kobiety: 40–80 µmol/l (223–446 µg/dl)
- mężczyźni: 45–70 µmol/l (251–391 µg/dl).
Jakie są wskazania do badania TIBC?
Badanie to z reguły wykonywane jest wraz z innymi pozwalającymi ocenić gospodarkę żelazem – stężeniem żelaza, ferrytyny, utajoną zdolnością wiązania żelaza, saturacją transferyny, stężeniem rozpuszczalnego receptora dla transferyny. Całościowa ocena wymienionych parametrów pozwala na dokładną ocenę zasobów żelaza w organizmie. Badanie to jest istotne jako pomoc w zrozumieniu podłoża niedokrwistości.
Jak przebiega badanie TIBC?
Badanie polega na pobraniu próbki krwi żylnej.
Jak przygotować się do badania TIBC?
Należy pamiętać pozostaniu na czczo i nieprzyjmowaniu preparatów zawierających żelazo około 12 godzin przed planowanym badaniem. Badanie najlepiej wykonać rano.
Jakie powikłania mogą wystąpić po badaniu TIBC?
Pobieranie krwi jest rutynowo wykonywaną, bezpieczną procedurą. U bardzo małej liczby osób zaobserwować można takie powikłania, jak zasinienie i niewielki obrzęk w miejscu wkłucia – aby zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia, pielęgniarka może poprosić o uciśnięcie miejsca pobrania krwi jałowym gazikiem.