Zapalenie nadtwardówki (episcleritis)
Zapalenie najbardziej powierzchownej warstwy twardówki.
Przyczyny: choroby tkanki łącznej, atopia, trądzik różowaty, borelioza, kiła; czynniki wyzwalające: stres, urazy, środki toksyczne, migrena. Etiologia w ok. 30% nieznana. Niejednokrotnie charakter nawrotowy.
Objawy: sektorowe zaczerwienienie gałki ocznej, pieczenie i umiarkowany dyskomfort. Ból oka występuje rzadko i zwykle jest łagodny, może występować w jednym oku lub w obu oczach. Nie stwierdza się bolesności przy uciskaniu gałki ocznej. Ostrość wzroku pozostaje niezmieniona.
Postępowanie: choroba ma zwykle łagodny przebieg i ulega samoistnemu ograniczeniu. W przypadku nasilonych objawów można przejściowo zastosować miejscowo kortykosteroidy (GKS) lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub NLPZ ogólnie.
Zapalenie twardówki (scleritis)
Zapalenia twardówki o charakterze nieziarninującym (przebiegające bez martwicy) lub ziarninującym (z martwicą tkanek), w których istotnym czynnikiem etiologicznym są choroby tkanki łącznej i naczyń (np. reumatoidalne zapalenie stawów – RZS [u 1/200 pacjentów z RZS], toczeń rumieniowaty układowy, łuszczycowe zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, zespół Reitera, ziarniniak Wegenera, guzkowe zapalenie tętnic, olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic).
Zapalenie przednie:
(1) niemartwicze rozlane (proces zapalny obejmuje jeden sektor lub całą przednią część twardówki; choroba o łagodnym przebiegu);
(2) niemartwicze guzkowe (towarzyszy mu powstanie nieprzesuwalnego guzka w twardówce);
(3) martwicze z procesem zapalnym (głębokie zadrażnienie o charakterze sektorowym lub rozlanym).
Objawy: umiarkowany lub silny ból, zwykle promieniujący, często umiejscowiony poza okiem – w okolicy czoła, szczęki lub zatok obocznych nosa; z towarzyszącym zaczerwienieniem i głębokim (rzęskowym) zadrażnieniem oka.