Co jest ich przyczyną?
Warto zacząć od nakładów na ochronę zdrowia w Polsce, która odzwierciedla jej miejsce wśród priorytetów polityki państwa. To obecnie wskaźnik 5,4 proc. PKB – jeden z najniższych w Europie. Braki kadrowe, niedomagania sprzętowe czy infrastrukturalne nie biorą się z niczego. Jeśli przez lata finansowanie opieki zdrowotnej jest ograniczone a zdrowie publiczne nie jest priorytetem państwa, trudno nagle oczekiwać odpowiadającej potrzebom kondycji systemu.
Czy wsparciem dla systemu opieki zdrowotnej mogą być rozwiązania telemedyczne?
Rozwiązania, takie jak możliwość pomiaru saturacji, EKG, telemonitoring urządzeń wszczepialnych czy telerehabilitacja mogą być w kontekście zdrowia publicznego bardzo pomocne. W obszarze optymalnego wykorzystania telemedycyny istotna jest jednak czujność i zdrowy rozsądek. Lekarz musi ocenić, czy w danym przypadku wystarczy telekonsultacja czy jednak chory wymaga wizyty stacjonarnej w ośrodku. Analogicznie, za informacjami dostarczonymi przez rozwiązania telemedyczne powinny iść wnioski i ich rzetelna analiza. Sama informacja to nie wszystko: w zakresie poprawy zdrowia i ratowania życia znaczenie ma reakcja na dane i informacje dostarczane przez różne rozwiązania telemedyczne. Możemy na czas wezwać karetkę pogotowia. Możemy tak zmodyfikować farmakoterapię, że chory uniknie kosztownej i obciążającej dla niego, ale także dla systemu opieki zdrowotnej, hospitalizacji. Podobnych możliwości jest wiele. Chodzi o to, by nie traktować rozwiązań telemedycznych mechanicznie, ale mądrze i uważnie.
Wiele lat pełnił Pan ważne funkcje w ramach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Jakie obecnie definiuje Pan priorytety dla zdrowia publicznego na świecie?
Chociaż w każdym regionie WHO wyzwania dla zdrowia publicznego są nieco inne, to ogólny cel jest ten sam: prewencja chorób i promocja zdrowia. W Europie, w tym w Polsce koncentrujemy się na głównych przyczynach zgonów, czyli na tak zwanych big killers: chorobach układu krążenia włącznie z niewydolnością serca, które są główną przyczyną zgonów, nowotworach złośliwych, które powodują jakieś 23-25 proc. zgonów, na przewlekłych nieswoistych chorobach układu oddechowego i innych najczęściej występujących poważnych schorzeniach. Z drugiej strony priorytetem są choroby, które może nie tak często zabijają, co istotnie pogarszają jakość życia, powodując inwalidztwo czy też niezdolność do pracy. Są to tak zwane big cripplers. Wyróżniamy tu choroby psychiczne, takie jak depresja, degeneracyjne choroby układu nerwowego, jak na przykład choroba Alzheimera czy zwyrodnieniową chorobę stawów.
Dziś kluczowym priorytetem jest walka z COVID-19.
A w tym szczepienia ochronne. Mam swoje lata i pamiętam epidemię polio czyli choroby Heinego-Medina. Pamiętam ze swojego stażu, kiedy na oddziale na Wolskiej leżało kilkadziesiąt dzieci po polio. Widziałem masę maluchów kulejących, wożonych na wózkach inwalidzkich. Dopiero wynalezienie szczepionek przez Salka i Koprowskiego praktycznie wyeliminowało tę chorobę. Teraz, kiedy gdzieś na przykład w byłych republikach sowieckich sporadycznie zdarzają się przypadki polio, oznacza to zaniedbania w zakresie szczepień.
W kontekście COVID-19 szacuje się, że jeżeli uda nam się wyszczepić 70-80 proc. dorosłej populacji, to będziemy mieć pandemię pod kontrolą. Podsumowując, na dziś kluczem są sprawnie przeprowadzane szczepienia profilaktyczne, przestrzeganie przez obywateli zalecanych zachowań i sprawnie działające instytucje zdrowia publicznego.
Rozmawiała Marta Sułkowska
Prof. dr hab. n. med. Mirosław Wysocki, absolwent WUM. W latach 1971–1972 WHO Senior Research Fellow w Departamencie Epidemiologii Chorób Przewlekłych i Medycyny Społecznej Szpitala Św. Tomasza w Londynie. W latach 1988–2000 Doradca Regionalny (P5) w zakresie oceny sytuacji zdrowotnej ludności, WHO/SEARO, New Delhi i okresowo w WHO/HQ Genewa. Wieloletni Dyrektor Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH w Warszawie. Autor i współautor 183 publikacji w obszarze epidemiologii chorób przewlekłych i zdrowia publicznego.
