WHO wyciąga wnioski z pandemii COVID-19 - strona 2

Oczywiste jest – jak wyjaśnia cel ustanowienia takiego traktatu Rada Europejska – że ani poszczególne rządy, ani światowa społeczność nie są w stanie całkowicie zapobiec pandemiom, ale musimy, jako światowa społeczność, być lepiej przygotowani na takie scenariusze. Dodaje dalej, że chodzi o sprawniejsze wykrywanie, ostrzeganie, reagowanie, „w szczególności poprzez zapewnienie powszechnego i równego dostępu do rozwiązań medycznych, takich jak szczepionki, leki i diagnostyka” oraz koordynowanie działania między krajami.

Ta zasada solidaryzmu budzi jednak wątpliwości, tym bardziej, że nie do końca sprawdziła się przy zamówieniach szczepionek na poziomie unijnym w czasie pandemii COVID-19. WHO chce tę zasadę przenieść teraz na poziom globalny. Eksperci Instytutu Arche uważają jednak, że negocjacje w imieniu grupy państw stwarzać mogłyby „pole do nadużyć ze strony polityków i urzędników”.

– System „międzynarodowych łańcuchów dostaw” zarządzanych przez Światową Organizację Zdrowia winien być traktowany co najwyżej jako uzupełnienie lokalnej produkcji produktów leczniczych opartej na zamówieniach publicznych realizowanych przez poszczególne państwa lub organizacje regionalne – stwierdzają w swoim raporcie eksperci Instytutu Arche.

Jak donosiła na początku lutego 2023 roku agencja Reuters, przedstawiona wtedy wstępna wersja projektu (the Zero Draft of WHO CA+), która jest punktem wyjścia do negocjacji, zakładała, że państwa członkowskie musiałby zarezerwować 20 proc. wszelkich testów, szczepionek i innych produktów leczniczych dla biedniejszych krajów. Pojawił się również zapis o zrzeczeniu się praw własności intelektualnej podczas pandemii (w uproszczeniu – zawieszeniu patentu), co według zwolenników takiego rozwiązania umożliwiłoby szybszy dostęp do leków i szczepionek ratujących życie.

Kontrowersje wzbudziły również założenia, które pojawiły się w projekcie traktatu w lipcu 2023 roku w wariancie A, a dotyczyły podejścia określonego jako „jedno zdrowie” (One Heath Policy) rozumianego nie tylko w kontekście zdrowia człowieka, ale również zwierząt domowych i dzikich oraz roślin, czyli ogólnie pojętego środowiska naturalnego.

– Chociaż niekwestionowany jest związek zdrowia zwierząt i ludzi w kontekście rozprzestrzeniania chorób zakaźnych, proponowane rozwiązania mogą wykraczać poza planowany zakres regulacji traktatu. W praktyce mogą też znacząco poszerzyć zakres oddziaływania WHO poprzez wykreowaniem instrumentów oddziaływania na prawodawstwo i politykę społeczną dalece wykraczającą poza obszar polityki zdrowotnej, który obejmuje organizacja – zwrócili uwagę eksperci Instytutu Arche.

Prace nad traktatem toczą się cały czas. Już niedługo ma być gotowa propozycja tekstu negocjacyjnego WHO CA+. W maju traktat powinien być ratyfikowany.

HERA – odpowiedź Unii Europejskiej

Unia Europejska, w związku z pandemią COVID-19, by zastąpić doraźne działania związane z zagrożeniem dla zdrowia publicznego związanego z pandemią SARS-CoV-2, ale też by móc w przyszłości z wyprzedzeniem reagować na rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych powołała we wrześniu 2021 roku Urząd ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA). W skrócie chodzi o wypracowanie pewnych mechanizmów, by zapobiegać kryzysom zdrowotnym, a jeśli już dojdzie do wybuchu epidemii, by móc zdecydowanie na nią reagować.