Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem lekarzem POZ. Pacjent bardzo cierpi z powodu bólu kolana, leczony operacyjnie – foci carcinomatosi. Nie znaleziono ogniska pierwotnego. Pacjent jest pod opieką ortopedów. Był raz w Poradni Leczenia Bólu, ale ze względu na duże problemy z poruszaniem się i odległość do tej poradni korzysta głównie z porad przeciwbólowych w POZ. Kontynuuje leczenie: Fentanyl 75, + OxyContin 20 2x1 lub 1x1+gabapentyna 3x100 + Melobax lub Ketonal + IPP. Zwracają uwagę zlewne poty. Czy może to mieć związek ze stosownym leczeniem? Jak pomóc pacjentowi?
Odpowiedziała
dr med. Anna Przeklasa-Muszyńska
Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Jednym z objawów niepożądanych po zastosowaniu opioidów może być nadmierna potliwość. Jest ona także objawem współwystępującym w niektórych chorobach nowotworowych. W przypadku opisanego pacjenta ta nadmierna potliwość może być powodem nieprzylegania plastra zawierającego fentanyl, który „odkleja się”, co może być przyczyną braku skuteczności leku. Można rozważyć zamianę opioidu na formę doustną. Pacjent przyjmuje dodatkowo drugi opioid o kontrolowanym uwalnianiu – oksykodon. Łączenie ze sobą dwóch opioidów o kontrolowanym uwalnianiu nie ma uzasadnienia (na podstawie udokumentowanego badania). Można rozważyć zwiększenie dawki jednego ze stosowanych opioidów o kontrolowanym uwalnianiu, rezygnując z drugiego leku. W razie zaostrzenia bólu pacjent powinien otrzymywać opioid krótko działający, tzn. morfinę o natychmiastowym uwalnianiu, lub w razie braku jej skuteczności – fentanyl o natychmiastowym uwalnianiu. Można utrzymać (w razie braku przeciwwskazań) lek z grupy NLPZ, także zastosować go miejscowo. Jeśli ból ma charakter neuropatyczny, należy stosować gabapentynę, ale dawka 300 mg/dobę jest zbyt mała. Należałoby rozważać zwiększenie dawki do 900–1200 mg/dobę w trzech dawkach podzielonych. W przypadku przerzutów do kości (tak jest w przypadku prezentowanego pacjenta) można zastosować bisfosfoniany lub steroidy. W wybranych sytuacjach, jeśli ból jest bardzo dokuczliwy, można rozważać radioterapię paliatywną.